अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पद्वारा आगामी शनिबार इरानसँग प्रत्यक्ष वार्ताको घोषणा
प्रकाशित मिति : चैत्र २६, २०८१ मंगलबार
Trump
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले सोमबार इरानको परमाणु कार्यक्रमलाई नियन्त्रण गर्न अन्तिम प्रयासस्वरूप आगामी शनिबार इरानसँग ‘प्रत्यक्ष’ वार्ता गर्ने घोषणा गरेका छन्। उनले तेहरानले सम्झौता गर्न असफल भएमा ‘ठूलो खतरा’ मा पर्ने चेतावनी दिए। यदि यो वार्ता भएमा, यो ट्रम्पले सात वर्षअघि ओबामा-युगको परमाणु सम्झौता त्यागेपछि दुई देशबीचको पहिलो आधिकारिक आमनेसामने वार्ता हुनेछ।
यो घोषणा यस्तो समयमा आएको छ, जब इरानले गत अक्टोबरमा इजरायलको सटीक हवाई हमलाका कारण आफ्ना प्रमुख परमाणु स्थलहरू वरपरको हवाई रक्षा गुमाएको छ। साथै, इरानका मध्यपूर्वका प्रोक्सी बलहरू—हमास, हिजबुल्लाह र सिरियाको पूर्व असद सरकार—अब इजरायललाई प्रतिशोधको धम्की दिन सक्ने अवस्थामा छैनन्।
इरानका विदेशमन्त्री अब्बास अराघ्चीले सामाजिक सञ्जालमार्फत शनिबार ओमानमा वार्ता हुने पुष्टि गरे, तर यो अप्रत्यक्ष हुने र मध्यस्थकर्ताहरूमार्फत दुई पक्षबीच समन्वय हुने बताए। उनले भने,’यो अवसर र परीक्षा दुवै हो। बल अब अमेरिकाको कोर्टमा छ।’
इरानका सर्वोच्च नेता आयतोल्लाह अली खामेनीले ट्रम्पले अघिल्लो सम्झौता छोडेपछि अमेरिकी अधिकारीसँग प्रत्यक्ष वार्ता गर्न अस्वीकार गर्दै आएका थिए। तर ट्रम्पको सोमबारको सम्बोधनपछि तीन इरानी अधिकारीले खामेनीले आफ्नो अडान परिवर्तन गरेर प्रत्यक्ष वार्ताको सम्भावना खुला राखेको बताए। उनीहरूका अनुसार, यदि शनिबारको अप्रत्यक्ष वार्ता सम्मानजनक र फलदायी भएमा प्रत्यक्ष वार्ता सम्भव छ।
यद्यपि, इरानले आफ्नो सम्पूर्ण परमाणु पूर्वाधार भत्काउन अस्वीकार गर्ने सम्भावना बलियो छ। यो पूर्वाधारले इरानलाई हप्तौंमा बमको इन्धन र महीनौंमा पूर्ण हतियार बनाउन सक्ने ‘थ्रेशोल्ड’ क्षमता दिएको छ। गत वर्ष इजरायलसँगको मिसाइल आदानप्रदानमा देश रक्षाहीन देखिएपछि धेरै इरानीहरूले हतियार बनाउनुपर्ने कुरा खुलेर उठाउन थालेका छन्।
सोमबार अमेरिका भ्रमणमा रहेका इजरायलका प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतन्याहूले ट्रम्पको छेउमा बसेर कुनै पनि सम्झौताले ‘लिबिया मोडल’ पछ्याउनुपर्ने अडान लिए, जसअन्तर्गत इरानले आफ्नो सम्पूर्ण परमाणु पूर्वाधार भत्काएर देशबाट बाहिर पठाउनुपर्छ। तर लिबियाको परमाणु उपकरण २००३ मा अमेरिकालाई हस्तान्तरण गर्नुअघि प्रयोगमा आएको थिएन, जबकि इरानको पूर्वाधार दशकौंदेखि सञ्चालनमा छ र देशभरि, खासगरी गहिरो भूमिगत फैलिएको छ।
नेतन्याहू पत्रकारहरूसँगको प्रश्नोत्तरमा असामान्य रूपमा चुप रहे। ट्रम्पले युरोपेली राष्ट्रहरूमाथि ‘ठगी’ को आरोप लगाउँदै र चीनविरुद्ध थप कठोर शुल्कको धम्की दिंदा उनी दर्शकको भूमिकामा सीमित रहे। ट्रम्पले आफ्नो शुल्क संरचना स्थायी राजस्वको स्रोत हो वा वार्ताको लाभ मात्र हो भन्ने कुरालाई अस्पष्ट छोडे।
नेतन्याहूले इजरायलमाथिको १७ प्रतिशत शुल्क हटाउने ट्रम्पको सार्वजनिक प्रतिबद्धता बिना ओभल अफिस छोडे। यो प्रतिबद्धता र गाजामा हमासविरुद्धको युद्ध तथा वेस्ट बैंकमा सैन्य कारबाहीका लागि थप हतियार सुरक्षित गर्नु उनको भ्रमणको मुख्य उद्देश्य थियो। दुई नेताले इरानका परमाणु स्थलविरुद्ध सैन्य विकल्पबारे छलफल गरे वा नगरेकोबारे उनीहरूले सार्वजनिक रूपमा कुनै संकेत दिएनन्।