अमेरिकी विश्वविद्यालयका भिजिटिङ प्रोफेसर मुस्ताङमा, तिब्बती थेरापीबाट हजारौंको उपचार
प्रकाशित मिति : आश्विन १३, २०७६ सोमबार
– किशोर पन्थी/मुस्ताङबाट फर्केर (साथमा फोटोग्राफर दिपेन्द्र ढुंगाना )
मुस्ताङको जोमसोममा बस्दै आएका छन् तिब्बती थेरापी र आयुर्वेदिक पद्धतीबाट हजारौंको उपचार गर्दै आएका लामा आम्ची साम्पा नवाङ गुरुङ । उनले पम्परागत र विश्वविद्यालयहरुमा अध्ययनपछि आम्ची विद्यामा कुशलता हासिल गरेका छन् ।
आम्चीको अर्थ हो डाक्टर । उनी यो विद्या हासिल गरेर बिरामीको उपचार गर्ने दशौं पुस्ता हुन् । पुख्र्यौली रुपमा नै यो उपचारपद्धती परिवारमा पुस्तान्तरण गरिदै आएको छ । नवाङले घरमै बुबाबाट यो विद्या सिके । पछि तिब्बत र भारतका विभिन्न विश्वविद्यालयमा अध्ययन गरेर आफ्नो विद्यालाई समृत बनाए । अब उनका कान्छा छोराले यसलाई अगाडि बढाउँदैछन् ।
अब पुस्तान्तरणमात्र नभएर यो विद्या हासिल गर्न चाहने अरुका लागि पनि आम्ची अध्ययन संचालन गरिएको बताउँछन् साम्पा नवाङ । उनका अनुशार अहिले यो विद्या हासिल गर्ने पछिल्लो पुस्ताका धेरैजना उत्पादन भइसकेका छन् । उनी भन्छन् –‘पहिले यो विद्या पुस्तान्तरण भएर आयो । अब सिक्न चाहने अरुका लागि पनि विस्तार भएको छ ।’
भर्जिनिया टेक युनिभर्सिटीमा भिजिटिङ प्रोफेसर
आम्ची साम्पा नवाङ गुरुङलाई सन् २००१ मा भर्जिनिया टेक युनिभर्सिटीमा एसियन संस्कृतिका बारेमा अध्यापन गराउन भिजिटिङ प्रोफेसरका रुपमा बोलाइएको थियो । उनले झण्डै ६ महिना त्यहाँ सयौंलाई एसियन संस्कृतिका बारेमा पढाएका थिए ।
भर्जिनिया टेक युनिभर्सिटीमा धर्म र संस्कृतिबारे पढाउने कलाकार जेन लिलियन भेन्सले नेपालमा आएको बेलामा आम्ची साम्पा नवाङलाई भेटेकी थिइन् । उनी नवाङसँग अन्नपूर्ण टे्रकिङमा जानुका साथै तिब्बती र मुस्ताङी संस्कृतिको बारेमा ज्ञान हासिल गरेकी थिइन् । पछि उनैको पहलमा नवाङ भिजिटिङ प्रोफेसरका रुपमा अमेरिका गएका थिए ।
त्यहाँ उनलाई ६ महिनाका लागि झण्डै ४० हजार डलर दिइएको बताउँछन् नवाङ । उनलाई बिदाई गर्ने बेलामा कलाकार भेन्सले उनको जीवनयात्राको बारेमा थाङ्का कला बनाउने अनुमति मागेकी थिइन् । सुरुमा उनले त्यसका लागि अनुमति नदिएपनि सबैको आग्रहपछि आफ्नो जीवनयात्राका बारेमा थाङ्का कला बनाउन अनुमति दिएका थिए ।
जीवनयात्राका बारेमा थाङ्का
त्यसपछि कलाकार भिन्सले नवाङको जीवनयात्रालाई थाङ्कामा उतारेकी थिइन् । तर उक्त थाङ्का नवाङकै गाउँमा पुगेर हस्तान्तरण गर्न भने लामो समय लागेको थियो । नेपालमा चलेको जनयुद्धको समाप्तीपछि सन् २००७ को जुनमहिनामा कलाकारसहितको टोली भर्जिनियाबाट मुस्ताङ पुगेर विशेष उत्सवका बीच थाङ्का हस्तान्तरण गरेको थियो ।
थाङ्कामा नवाङको जीवनयात्रालाई विभिन्न तीनवटा भाषा (तिब्बती, अँग्रेजी र चित्र) मा समेटिएको छ । उनी को हुन्, उनको योगदान के हो लगायतका विषयहरु थाङ्कामा समेटिएको छ । विभिन्न १२ भागमा नवाङको जीवनयात्रालाई सचित्र उल्लेख गरिएको छ ।
जोमसोममा ल्याउनु अगाडि उक्त थाङ्काको उद्घाटन अमेरिकामा नै गरिएको थियो । त्यहाँका मुलधारका संचारमाध्यमहरुले पनि यसलाई समाचारमा समेटेका थिए । पछि मुस्ताङ ल्याउने क्रममा भर्जिनियादेखि मुस्ताङसम्मको १३ हजार माइलको यात्रा भिडियोमा कैद गरेर बृत्तचित्र समेत निर्माण गरिएको थियो ।