१ मिनेटमा ८० हजार शब्द पढ्ने मारियादेखि स्पीड रिडर विजय शाहीसम्म : के हो स्पीड रिडिङ ?
प्रकाशित मिति : श्रावण ६, २०७७ मंगलबार
नेपालमा एकजना युवा विजय शाही अहिले स्पीड रिडरका रुपमा निकै चर्चित छन् । उनले कुनै पनि पुस्तक एकदम छिटो पढ्नसक्ने आफ्नो कला भिडियोहरुमा देखाउँदै आएका छन् । कतिपयले त यसलाई भगवानको लिला र चमत्कार समेत बताएका छन् ।
विज्ञानले स्पीड रिडिङलाई विभिन्न टेक्निक लगाएर छिटो पुस्तक पढ्नसक्ने कलाका रुपमा स्वीकार गरेको छ । र, स्पीड रिडिङका सन्दर्भमा विश्वमा विभिन्न रेकर्डहरु समेत कायम भएका छन् । यद्यपी त्यस्ता रेकर्डहरु विवादमुक्त भने छैनन् ।
मापदण्डहरुबारे विवाद भएपछि केही बर्षदेखि गिनिज बुकले स्पीड रिडरका रेकर्डहरु दर्ता गर्न छाडिसकेको छ भने विगतका स्पीड रिडरका रेकर्डहरु सम्मान सुचीमा राखेको छ ।
अमेरिका निवासी हावर्ड स्टेफन बर्जलाई एक मिनेटमा २५ हजारसम्म शब्द पढ्नसक्ने स्पीड रिडर व्यक्तिका रुपमा गिनिज बुकले पहिचान गरेको थियो । त्यस्तै फिलिपिन्स निवासी मारिया टेरेसाले एकमिनेटमा ८० हजार शब्द पूरै बुझेर पढ्नसक्ने दावीका साथ गिनिज बुकमा नाम लेखाउन आवेदन दिएकी थिइन् ।
स्पीड रिडरहरुले स्कीमिङ र स्क्यानिङ तथा मेटा गाइडिङ विधिको उपयोग गरेर पुस्तकहरु छिटोछिटो पढेको पाइन्छ । स्कीमिङ विधिबाट पुस्तक पढ्दा आँखाले मुख्य क्लु भएको बाक्यलाई पृष्ठमा खोज्नेगर्छ । सारांशमा हरेक प्याराग्राफमा पहिलो बाक्य पढिसकेपछि त्यसमा उक्त पेजमा के छ भन्ने कुराको निर्धारण गर्छ । त्यस्तै स्क्यानिङ विधिबाट स्पीड रिडिङ गर्दा दिमागी नक्साको प्रयोगबाट पेजमा भएको जानकारीको खोजी गरिन्छ ।
स्पीड रिडरहरुले अपनाउने मेटा गाइडिङ विधिमा औंला वा प्वाइन्टरको माध्यमबाट आँखालाई गाइडेन्स गरिन्छ । औंलाले जतिसक्दो छिटो आँखालाई गाइड गर्नसक्छ, त्यती छिटो आँखाले उक्त सामाग्री पढ्छ । स्पीड रिडिङ एउटा यस्तो क्षमता हो, जुन अभ्यासबाट हासिल गर्न सकिन्छ । अहिले विश्वमा स्पीड रिडिङका लागि विभिन्न सेमिनारहरु समेत आयोजना गरिदै आएको छ ।
विश्वमा पढ्ने तीनवटा तरिकाहरु चर्चित छन् । एउटा हरेक शब्दलाई मनमनै वा आवाज निकालेर उच्चारण गरेर पढ्ने, जुन पढाईको सबैभन्दा ढिलो तरिका हो । दोश्रो अरुले पढेका शब्दहरु सुनेर पढ्ने विधि, जुन पहिलोको तुलनामा अलिक छिटो हुन्छ । तेश्रो, उच्चारण गर्नु वा सुन्नुको साटो आँखाले हेरेर पढ्ने, जुन विधि सबैभन्दा छिटो मानिन्छ । स्पीड रिडिङमा तेश्रो विधिको प्रयोग हुन्छ ।
स्पीड रिडिङका लागि अहिले विश्वमा कम्प्युटर सफ्टवेयरहरु समेत उपलब्ध छन् । आँखाको गति अति तीब्र बनाउनपर्ने भएकाले त्यसको अभ्यासविना स्पीड रिडिङ सम्भव छैन । केहीबर्ष पहिले साइकोलोजिकल साइन्स इन द पब्लिक इन्ट्रेस्ट नामको जर्नलमा प्रकाशित लेखमा स्पीड रिडिङका लागि कुनै जाधुको छडि नभएको र स्पीड रिडिङका टेक्निकहरुमार्फत हासिल गर्न सकिने निष्कर्ष निकालिएको थियो ।
अमेरिकी राष्ट्रपति जोन अफ केनेडी पनि स्पीड रिडिङका पक्षधर थिए । उनले एक घण्टामा ७२ हजार शब्दसम्मको पुस्तक सहजै पढ्नसक्थे । अमेरिकी राष्ट्रपति जिम्मी कार्टर र उनकी पत्नीले पनि स्पीड रिडिङका लागि ह्वाइटहाउसमा कोर्स ज्वाइन गरेका थिए ।
स्पीड रिडिङका बारेमा विश्वमा प्रतियोगिताहरुसमेत हुने गरेका छन् । ६ पटकसम्म विश्व च्याम्पियन भएकी बेलायत निवासी एन जोन्समा एकमिनेटमा ६७ प्रतिशत सही तरिकाले ४७ सय शब्दसम्म पढ्नसक्ने क्षमता रहेको छ । उनले ७८४ पेजको पुस्तक ४७ मिनेटमा पढेकी थिइन् ।