१५ हजार नेपालीलाई क्यानडाको पीआर, यस्ता छन् पीआर पाउने तरिका
प्रकाशित मिति : मंसिर २७, २०७३ सोमबार
– किशोर पन्थी /न्युयोर्क
संयुक्त राज्य अमेरिकापछि क्यानडामा गएर त्यहाँको स्थायी बासिन्दा हुने नेपालीहरुको संख्या निकै बढ्दो रहेको छ । क्यानडाको सरकारी तथ्यांक अनुशार विगत ३ वर्षमा क्यानडाको स्थायी बासिन्दा हुने नेपालीहरुको संख्यामा उल्लेख्य बृद्धि भएको छ । उत्तर अमेरिकामा संयुक्त राज्य अमेरिकापछि नेपालीको दोश्रो गन्तब्य क्यानडा हुन पुगेको छ । सन् २००४ यतामात्रै क्यानडाको स्थायी बासिन्दा हुने नेपालीहरुको संख्या झण्डै १३ हजार पुगेको छ ।
संयुक्त राज्य अमेरिकामा आइसकेपछि कागजपत्र बनाउन असफल हुनेहरु पनि क्यानडातिर लागेर कागजपत्र बनाउन सफल हुने गरेका छन् भने पछिल्लो चरणमा सुरक्षाका दृष्टिकोणले पनि अमेरिकाभन्दा क्यानडालाई रोज्नेहरुको संख्या उल्लेख्य छ । अमेरिकन पासपोर्टका साथ विश्वका विभिन्न मुलुकमा जाँदा जति सुरक्षामा खतरा ठानिन्छ, त्यती क्यानेडियन पासपोर्टमा विश्वका मुलुकहरुमा जाँदा खतरा छैन ।
यस्तो छ सरकारी सर्वेक्षण
सन् २०१४ सम्मको सर्वेक्षण अनुशार क्यानडामा रहेका नेपालीहरुको संख्या ९ हजार ७ सय ८० हो । जसमध्ये ८ हजार ८ सय ६५ जना पहिलो जेनेरेशनका हुन् । त्यस्तै ८७० जना दोश्रो जेनेरेशनका रहेका छन् भने तेश्रो जेनेरेशन वा त्यो भन्दा पछिका जम्मा ५० जना रहेका छन् । अमेरिकामा रहेका नेपालीहरुमा ५ हजार २० जना पुरुषहरु र ४ हजार ७ सय ६५ जना महिलाहरु रहेको सरकारी तथ्यांक रहेको छ ।
नेपालीहरुमा १५ वर्ष मुनीका मात्रै २२ सय १० जना रहेका छन् भने १५ वर्षदेखि माथिका ७ हजार ५ सय ८० जना रहेका छन् । १५ वर्षदेखि माथिका नेपालीहरुलाई विभिन्न उमेर समुहमा विभाजन गर्दा १५ वर्षदेखि २४ वर्षसम्मका १७ सय २५ जना, २५ देखि ५४ वर्षसम्मका ५ हजार १ सय ५५ जना, २५ देखि ३४ वर्षसम्मका २ हजार ४५ जना, ३५ देखि ४४ वर्षसम्मका १९९० जना , ४५ देखि ५४ वर्षसम्मका ११ सय २५ जना, ५५ देखि ६४ वर्षसम्मका ४६० जना र ६५ वर्षभन्दा माथिका २६५ जना नेपालीहरु रहेका छन् । सरकारी तथ्यांक यस्तो भएतापनि यो तथ्यांकमा कैयन नेपालीहरु समावेश नभएको विश्वास गरिन्छ ।
सरकारी सर्वेक्षण अनुशार सबैभन्दा बढी नेपालीहरुको बसोबास ओन्टारियोमा रहेको छ । त्यसपछि अल्बर्टामा उल्लेख्य संख्यामा नेपालीहरु बसोबास गरिरहेका छन् । ब्रिटिस कोलम्बिया र क्युबेकमा पनि उल्लेख्य संख्यामा नेपालीहरु रहेका छन् । ओन्टारियोमा मात्र ४ हजार ४ सय नेपालीहरु रहेको सरकारी तथ्यांक रहेको छ ।
ब्रिटिस कोलम्बियामा १२ सय ५५ जना नेपालीहरु रहेको क्यानडाको जनगणनाले देखाएको छ भने क्युबेकमा २ सय ९५ जना नेपालीहरु रहेका छन् । सन् २००६ को जनगणना अनुशार क्यानडामा जम्मा ३ हजार ७ सय ८० जना नेपालीहरु रहेका थिए । हरेक ५ वर्षमा हुने जनगणना अनुशार सन् २०११ सम्म झण्डै ३ गुणा बढेको क्यानडाका नेपालीहरुको आधिकारिक संख्या सन् २०१६ सम्म १५ हजार भन्दा माथि पुग्ने अनुमान गर्न सकिन्छ ।
क्यानडामा नेपालीको इतिहास
क्यानडामा नेपालीको आकर्षण पछिल्लो चरणमा बढ्दो रहेपनि क्यानडामा नेपालीहरुको बसोबासको इतिहास लामो छैन । सन् १९९१ सम्ममा त क्यानडामा जम्मा १ सय २५ जनामात्रै नेपालीहरु रहेको सरकारी तथ्यांक रहेको छ । क्यानडामा नेपालीहरु १९६० को दशकदेखि आउन थालेको विश्वास गरिन्छ । दोश्रो विश्वयुद्धपछि क्यानडाका सैन्य भेट्रानहरुले स्थापना गरेको गोरखा वेलफेयर अपिल मार्फत पनि केही नेपालीहरुले क्यानडामा बसोबासको अवशर प्राप्त गरेका थिए । क्यानडामा रहेका नेपालीहरुमध्ये झण्डै आधाजसोको बसोबास ओन्टारियो नै रहेको छ भने त्यसपछि ब्रिटिस कोलम्बिया नेपालीहरुको रोजाई बनेको छ ।
सन् २०१३ र सन् २०१४ मा त झण्डै दुईहजार नेपालीहरु अल्ब्राटामा बसोबास गर्न थालेको तथ्यांकहरुले देखाउछन् । क्यानडाको सरकारले डाक्टर, इन्जियनियर, नर्स , प्रोफेसर, एकाउन्टेन्ट जस्ता पदमा कार्यरत पेशाकर्मीहरुलाई स्थायी बासिन्दा बन्ने अवशर प्रदान गरेपछि यो कार्यक्रम मार्फत ठूलो संख्यामा नेपालीहरु क्यानडामा प्रवेश गरेका छन् । क्यानडामा विभिन्न पेशाकर्मी नेपालीहरुले स्थायी बासिन्दाका रुपमा जाने अवशर प्राप्त गरेका कारण क्यानडामा रहेका नेपालीहरुमा बौद्धिक र पेशाकर्मीहरुको बाहुल्यता रहेको छ । क्यानडामा प्रोफेसर, बैंकर, एकाउन्टेन्ट, डाक्टर, इन्जिनियर, खेलाडीका रुपमा कार्यरत नेपालीहरुको संख्या पनि उल्लेख्य रहेको छ । कैयन नेपालीहरु त क्यानडाको मुलधारे राजनीतिमा पनि अग्रशर हुन थालेका छन् ।
कति नेपाली क्यानडाको स्थायी बासिन्दा ?
सन् २००३ सम्म झण्डै २ हजार नेपालीहरुले क्यानडाको स्थायी बासिन्दाको अनुमतिपत्र प्राप्त गरेको सरकारी तथ्यांक रहेको छ । त्यसपछि सन् २००४मा चारसय ४ जना नेपालीहरु क्यानडाका स्थायी बासिन्दा भए । सन् २००५ मा ६ सय ७ जना नेपालीहरुले क्यानडामा स्थायी रुपमा बसोबास गर्नका लागि अनुमतिपत्र प्राप्त गरे । त्यस्तै सन् २००६ मा त्यो संख्या अलिक घटेर ५ सय ४० मा झरेको थियो । त्यस्तै सन् २००७ मा ५ सय ११ जना नेपालीहरुले क्यानडाको स्थायी बासिन्दा हुनका लागि स्वीकृति पाए भने सन् २००८ मा ५ सय ८१ जना नेपालीहरु क्यानडाको स्थायी बासिन्दा भए । त्यस्तै सन् २००९ मा ५ सय ६१ जना नेपालीहरुले क्यानडामा स्थायी रुपमा बसोबासका लागि स्वीकृति प्राप्त गरे ।
सन् २०१० मा भने यो संख्या ऐतिहासिक रुपमा बृद्धि भयो । सन् २०१० मा १३ सय ९२ जना नेपालीहरुले क्यानडामा स्थायी बसोबासका लागि स्वीकृति प्राप्त गरे । सन् २०११ मा यो संख्यामा केही कमी आयो । यो वर्ष ११ सय २९ जना नेपालीहरुले क्यानडामा स्थायी बसोबासका लागि स्वीकृति प्राप्त गरे भन् सन् २०१२ मा ११ सय ८५ जना नेपालीहरुले क्यानडामा स्थायी बसोबासका लागि स्वीकृति पाए । सन् २०१३ मा १३ सय ८ जना नेपालीहरुले क्यानडामा स्थायी बसोबासका लागि अनुमतिपत्र प्राप्त गरेका थिए । त्यसयता झण्डै ४ हजार नेपालीहरुले क्यानडामा स्थायी बसोबासका लागि अनुमति प्राप्त गरेको विभिन्न तथ्यांकहरुले देखाउँछन् । यसरी हेर्दा अहिलेसम्म क्यनडामा स्थायी बसोबासका लागि अनुमति प्राप्त गर्ने नेपालीहरुको संख्या झण्डै १५ हजार रहेको छ ।
क्यानडाको स्थायी बासिन्दा हुने तरिका
क्यानडामा सबैभन्दा धेरै आप्रवासीहरु पारिवारिक आधारमा स्थायी बासिन्दा हुने अवशर प्राप्त गरेका छन् । क्यानडाको स्थायी बासिन्दा भइसकेको व्यक्तिका श्रीमान् वा श्रीमति, छोराछोरीहरु र बाबुआमा तथा हजुरबा हजुरआमाले पारिवारिक आधारमा क्यानडाको स्थायी बासिन्दाको अनुमतिपत्र प्राप्त गर्दछ्न । दक्ष कामदारका, व्यवसायी, स्वरोजगार, लगानीकर्ता लगायतका आर्थिक आधारमा क्यानडाको स्थायी बासिन्दा हुनेहरुको संख्या पारिवारिक आधारमा स्थायी बासिन्दा हुनेहरुको भन्दा पनि धेरै रहेको छ । त्यस्तै शरणार्थीका रुपमा क्यानडामा बसेर स्थायी बासिन्दा हुनेहरुको संख्या पनि उल्लेख्य नै छ ।
शरणार्थी बनेर क्यानडाको स्थायी बासिन्दा हुने बाटो पनि धेरै नेपालीहरुले रोज्दै आएका छन् । क्यानडामा भुटानी शरणार्थीहरुको संख्या पनि ६ हजार नाघिसकेको छ । क्यानडामा पुगेरै आफू स्वेदश फर्कन नसक्ने भन्दै शरणार्थीका लागि आवेदन दिनेहरु गतवर्षमात्रै १९ हजार भन्दा बढी थिए । जसमध्ये नेपालीहरु पनि ठूलो संख्यामा रहेका थिए । पछिल्लो चरणमा क्यानडामा एसाइलम स्वीकृत दर उच्च भएकाले नेपालीहरु क्यानडामा पुगेर एसाइलम गर्न थालेका छन् । सन् २०१४ को तथ्यांक अनुशार क्यानडामा १९ हजार ९ सय ६० जनाले एसाएलमका आवेदन दिएकोमा आधाभन्दा धेरैको एसाइलम स्वीकृत भएको थियो ।
जबकि सन् २०१३ मा जम्मा ३८ प्रतिशत एसाइलमका आवेदनहरु स्वीकृत भएका थिए । सन् २०१२ को नोभेम्बरसम्म ८ हजार ६ सय ४६ एसाइलमका आवेदन परेकोमा २४४९ अर्थात् २८ प्रतिशत आवेदन स्वीकृत भएका थिए भने सन् २०११ मा १५ हजार ५ सय एसाइलमका आवेदन परेकोमा ३१ प्रतिशत अर्थात् ४८ सय आवेदनहरु स्वीकृत भएका थिए । पछिल्लो तथ्यांक अनुशार क्यानडामा एसाइलम गर्ने नेपालीहरुमध्ये ८० प्रतिशत भन्दा धेरैको एसाइलम स्वीकृत हुने गरेको छ ।