भेनेजुएलाकी नेतृ मारिया कोरिना माचाडोलाई सन् २०२५ को नोबेल शान्ति पुरस्कार
प्रकाशित मिति : आश्विन २३, २०८२ शुक्रबार
भेनेजुएलाकी प्रतिपक्ष नेतृ मारिया कोरिना माचाडोले सन् २०२५ को नोबेल शान्ति पुरस्कार हात पारेकी छिन्। नर्वेमा शुक्रबार घोषणा गरिएको यो प्रतिष्ठित पुरस्कार माचाडोलाई “भेनेजुएलाका जनताका लागि लोकतान्त्रिक अधिकारको निरन्तर संरक्षण र अधिनायकवादविरुद्धको शान्तिपूर्ण संघर्ष” का लागि प्रदान गरिएको हो।
नर्वेजियन नोबेल समितिका अध्यक्ष यर्गेन वाट्ने फ्रिडनेसले माचाडोलाई “शान्तिका लागि साहसी र समर्पित नेतृ” भन्दै प्रशंसा गरे। उनले भने, “माचाडोले गहिरो रूपमा विभाजित भेनेजुएलाली प्रतिपक्षलाई एकतामा बाँध्ने ऐतिहासिक भूमिका खेलेकी छिन्।”
गत वर्षदेखि लुकेर बस्न बाध्य माचाडोले धम्की र खतरा बीच पनि देश नछोड्ने निर्णय लिएकी थिइन्। फ्रिडनेसका अनुसार उनको यो निर्णयले लाखौं भेनेजुएलालीलाई प्रेरित गरेको छ।
नोबेल शान्ति पुरस्कार हात पारेको खबर सुनेपछि माचाडो आफैं अचम्ममा परेकी थिइन्। फ्रान्सेली समाचार एजेन्सी एएफपीका अनुसार, उनले आफ्नो निकट सहयोगीसँगको फोन संवादमा भनिन् – “म विश्वस्त नै थिइनँ कि यस्तो दिन आउला। यो सम्मान केवल मेरो होइन, सम्पूर्ण भेनेजुएलाको हो।”
भेनेजुएलामा दशकौंदेखि जारी अधिनायकवादी शासन र राष्ट्रपति निकोलास मादुरोको विवादास्पद सत्ताविरोधी आन्दोलनको बीचमा माचाडो प्रजातन्त्रको आवाजको रूपमा उदाएकी थिइन्।
उनकी समर्थक नेतृ सेन्टर एडमुन्डो गोंजालेज उर्रुटिया, जसलाई अमेरिका र अन्य देशहरूले सन् २०२४ को निर्वाचनको वैध विजेता मानेका छन् ।
उनले सामाजिक सञ्जालमा लेखे – “भेनेजुएलाको पहिलो नोबेल १ यो विजय केवल माचाडोको होइन, सम्पूर्ण जनताको हो। हाम्रो देश स्वतन्त्र हुनेछ।”
राजधानी काराकासमा विगत वर्ष माचाडोले नेतृत्व गरेको विशाल प्रदर्शनपछि उनलाई केही समयका लागि गिरफ्तार गरिएको थियो। त्यसपछि तत्कालीन अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले मादुरो सरकारलाई कडा चेतावनी दिँदै भनेका थिए – “यी स्वतन्त्रता सेनानीहरूलाई कुनै हानी पुर्याउन खोज्नेले भेनेजुएलाको भविष्य अँध्यारो बनाउनेछ।”
शुक्रबार भेनेजुएलाको सडकमै माचाडोको नाम गुञ्जिएको छ। जनताले झण्डा बोकेर नारा लगाइरहेका छन् – “स्वतन्त्र भेनेजुएलाको जय !”
यसैबीच, अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पले पनि आफू यो पुरस्कारको योग्य भएको बताउँदै आएका थिए । उनले विदेशी द्वन्द्व रोक्नमा आफ्नो संलग्नतालाई उल्लेख गर्दै यो पुरस्कार प्राप्त गर्ने इच्छा धेरै पटक व्यक्त गरेका थिए ।
राष्ट्रपति ट्रम्पका राजनीतिक सहयोगीहरू र इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहू लगायत केही विदेशी नेताहरूले ट्रम्पलाई पुरस्कारको लागि मनोनयन गर्ने आफ्नो मनसाय घोषणा गरेका थिए । यद्यपि, समितिले मनोनित व्यक्तिहरूको नाम खुलाएको छैन।
राष्ट्रपति ट्रम्पले भारत र पाकिस्तान, इजरायल र इरान, इजिप्ट र इथियोपिया, थाइल्याण्ड र कम्बोडिया, सर्बिया र कोसोभो, रुवान्डा र प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र कंगो र आर्मेनिया र अजरबैजान बीच सात युद्धहरू समाप्त गरेको दाबी गर्दै आएका छन् ।
नोबेल पुरस्कारको स्थापना स्विडेनी व्यापारी र प्रख्यात आविष्कारक अल्फ्रेड नोबेलले गरेका थिए, जसको मृत्यु १८९६ मा भएको थियो। नोबेलले आफ्नो इच्छापत्रमा आफ्नो सम्पत्ति मानवजातिलाई सबैभन्दा ठूलो फाइदा पुर्याउनेहरूलाई पुरस्कार वितरण गर्न कोष स्थापना गर्न प्रयोग गरिने उल्लेख गरेका थिए ।
२०२५ को लागि पुरस्कार रकम ११ मिलियन स्विडिश क्रोनर हो, जुन १ मिलियन अमेरिकी डलरभन्दा बढी बराबर हो।
चार अमेरिकी राष्ट्रपति र पूर्व राष्ट्रपतिहरू, साथै एक पूर्व उपराष्ट्रपतिले नोबेल शान्ति पुरस्कार जितेका छन् । जसमा पूर्व राष्ट्रपति बराक ओबामाले आफ्नो कार्यकालको पहिलो वर्षमा अन्तर्राष्ट्रिय कूटनीति र सहयोगलाई सुदृढ पार्ने प्रयासको लागि जितेका थिए।
यो सम्मान प्राप्त गर्ने अन्य दुई बहालवाला राष्ट्रपतिहरू सन् १९०६ मा टेडी रुजवेल्ट र सन् १९२० मा वुड्रो विल्सन हुन्। पूर्व राष्ट्रपति जिमी कार्टरलाई सन् २००२ मा नोबेल शान्ति पुरस्कार प्रदान गरिएको थियो र पूर्व उपराष्ट्रपति अल गोरलाई सन् २००७ मा यो सम्मान प्रदान गरिएको थियो।