चीनको खोजले अमेरिकामाथि थप दबाब….
प्रकाशित मिति : भाद्र २७, २०७९ सोमबार
चीनले चन्द्रमामा एक खनिज पत्ता लगाएको छ जुन भविष्यमा ऊर्जाको स्रोतको रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ। यस दिशामा अगाडि बढ्न चीनले चन्द्रमामा तीनवटा मिशन पठाउने तयारी गरिरहेको छ ।
बेइजिङको नेशनल स्पेस एडमिनिस्ट्रेशनले आगामी १० वर्षमा चन्द्रमामा तीनवटा परिक्रमा गर्ने स्वीकृति पाएपछि चीन र अमेरिकाबीच अन्तरिक्ष दौड चलिरहेको छ, जुन आगामी दिनमा तीव्र हुन सक्छ। चीनले शनिबार यो घोषणा गरेको हो । चीनको सरकारी अखबारका अनुसार चीन चन्द्रमामा नयाँ खनिज पत्ता लगाउने तेस्रो देश बनेको छ, जसलाई Changesite-Y भनिन्छ।
यसलाई ऊर्जाको स्रोतका रूपमा पनि प्रयोग गर्न सकिने भएकाले यो ‘खजाना’भन्दा कम नहुने चीनको अपेक्षा छ । सन् २०२० मा चीनको चाङ्गे–५ मिसनमार्फत चन्द्रमाबाट १ हजार ७३१ ग्राम तौल भएका नमूनाहरू पृथ्वीमा ल्याइएका थिए।
भविष्यमा ऊर्जाको स्रोत बन्न सक्ने खनिजमा हेलियम–३ पाइएको छ । चीनको यो खोजले अमेरिकामाथि थप दबाब बढाउन सक्छ किनभने यसको बहुप्रतिक्षित चन्द्र मिशन आर्टेमिस-१ को प्रक्षेपण धेरै पटक स्थगित भएको छ। चन्द्रमामा खनन दुई देशबीच तनावको नयाँ कारण बन्न सक्छ। अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासाले चन्द्रमाको दक्षिणी ध्रुवमा अनुसन्धान गरिरहेको छ जहाँ चीनले रुससँग मिलेर अनुसन्धान केन्द्र बनाउन चाहन्छ ।
पछिल्लो समय चीनले अन्तरिक्ष क्षेत्रमा आफ्नो ध्यान बढाएको छ । छुट्टै अन्तरिक्ष स्टेशन निर्माण गर्ने, चन्द्रमामा नमूना सङ्कलन गर्न विभिन्न मिसनहरू प्रक्षेपण गर्ने वा मंगल ग्रहमा झुरोङ रोभर पठाउने, चीनले अन्तरिक्षमा नासालाई प्रत्यक्ष चुनौती दिइरहेको छ।
चन्द्रमामा फेला परेको यो खनिज मानवको छैटौं खोज हो। अमेरिका र सोभियत संघपछि यो उपलब्धि हासिल गर्ने चीन तेस्रो देश हो। Changesite-y चन्द्रमामा ज्वालामुखी चट्टानका कणहरूमा पाइने क्रिस्टलहरूमा फेला परेको छ, जसलाई बेसाल्ट भनिन्छ, जुन फस्फेट खनिज हो।
हेलियम-३ एक अत्यन्त दुर्लभ ग्यास हो जुन आणविक फ्यूजन रिएक्टरहरूको लागि सफा र शक्तिशाली ईन्धनको रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ। जबकि चन्द्रमाको गहिराइमा लुकेको हिउँको पानीलाई अक्सिजन र रकेटको इन्धनमा परिणत गर्न सकिन्छ।
अहिलेसम्म अमेरिकाले मात्रै चन्द्रमामा मानिस पठाउन सकेको छ । नासाले पनि यो उपलब्धि करिब ५० वर्षअघि अपोलो १७ मिसन अन्तर्गत गरेको थियो । तर अहिले यो दौडमा धेरै देश र केही निजी फर्महरू पनि उत्रिएका छन् ।
अमेरिकाको अपोलो ११ पहिलो मिसन थियो जसले अर्को ग्रहबाट नमूना सङ्कलन गरी पृथ्वीमा ल्यायो। जुलाई १९६९ मा यो चन्द्रमाको सतहबाट करिब २२ किलोग्रामको नमूना लिएर पृथ्वीमा फर्कियो।