‘महामारीमा संचारगृहले सही नीति लिएको भए पत्रकारहरु टोपीले मुख छोपेर हिड्नु पर्दैनथ्यो’

खसोखास अमेरिका ब्यूरो

---

प्रकाशित मिति : आश्विन १९, २०७७ सोमबार

नेपालमा प्राइभेट कम्पनीका रुपमा दर्ता भएर समाचार सेवा प्रदान गर्दै आएको न्यूज एजेन्सी नेपाल अहिले पत्रिका, अनलाइन र २४ वटा टिभि सहित ४५ सञ्चारमाध्यसँग सहकार्य गर्दै आएको छ । यो समाचार संस्थाले कोरोना महामारीको समयमा कसरी काम गरिरहेको छ र त्यहाँ कार्यरत पत्रकारहरुले कस्तो कस्तो खालको समस्याको समाना गर्नु परेको छ भन्ने बारेमा न्यूज एजेन्सीका म्यानेजिङ डाइरेक्टर सविन धमलासँग खसोखासकर्मी अस्मीता खड्काले गरेको कुराकानी ।

कोरोना महामारीको यो समयमा सञ्चार माध्यमहरुलाई कसरी सेवा दिनुभएको छ ?

हामी दैनिक गतिबिधिहरुलाई केन्द्रमा राखेर समाचार उत्पादनगर्दै आएका थियौँ भने कोरोनाको महामारीपछि अहिले पुराना फुटेजहरु प्रयोग गरेर फोनबाट कुराकानी गरी समाचार उत्पादन र हामीसँग सहकार्यमा रहेका सञ्चार माध्यमहरुलाई दिएका छौँ । तर, पछिल्लो केही दिन यता राज्यले तोकेका नियमहरुको पालना गर्दै र सामाजिक दुरी कामय राख्दै फिल्ड रिर्पोटिङमा पनि छौँ । अर्को, कोरोनाविरुद्ध लड्नका लागि के के गर्नु पर्दछ भन्ने खालका जनसचेतानामूलक समाचारहरु उत्पादनमा जोड दिएका छौँ । अर्को, जुमलाई प्रयोग गरेर हामीले समाचार उत्पादन गर्ने गरेका छौ । जसले गर्दा हामीलाई झन धेरै व्यस्त बनायो । खासगरी भिडियो सहितका समाचारहरु उत्पादन गर्नु यो महामारीको बेला कठिन नै भयो । तर, पनि हामीले समाचार सेवालाई रोकेनौँ ।

कति संञ्चारमाध्यमहरुलाई समाचार सेवा दिनुभएको छ ?

पत्रिका, अनलाइन र टिभि गरेर ५४ वटा सञ्चारगृहसँग सहकार्य गर्दै आएका छौँ । यसमा २४ वटा टेलिभिजन गृह रहेकाछन् भने बाँकी पत्रिका र अनलाइनहरु हुन ।

आपतकालिन परिवेश र महामारीका बेला सञ्चार माध्यममा काम गर्दा आउने सम्भावित चुनौतिलाई सामनागर्दै अगाडि बढ्न कुनै योजना बनाउनु भएको थियो कि ?

चाइनामा कोरोना देखापछि नेपालमा पनि आउन सक्छ भन्ने अनुमानका आधारमा हाम्रो एजेन्सीले केही पूर्व तयारी गरेका थियौँ ।
देशमा महामारी फैलियो भने कसरी रिपोर्टिङ गर्ने भन्नेमा आफ्नो क्षमता अनुसार तयारीमा बसेका थियौँ । सजिलोको लागि ए, बी, सी, गरेर योजना बनाएका थियौँ ।

पहिलो अफिसमा थोरै जना बसेर सकेको समाचार उत्पादन गर्ने, दोस्रो, पुराना फुटेज प्रयोग गरेर फोनबाट जानकारी लिँदै जनचेतना मूलक समाग्री सहितका समाचार उत्पादन गर्ने र तेस्रो राज्यले तोकेको मापदण्ड अनुसार फिल्ड र अफिसमा बसेर काम गर्ने योजना बनाउँदै थियौँ, देशमा कोरोनाका विरामी बढ्न थालेपछि तत्कालै सरकारले लकडाउन को घोषणा गर्यो ।

केही समय काम गर्न अन्योलनै भयो । त्यैपनि हामी हाम्रो योजना अनुसार कामलाई अगाडि बढाउन, प्लान ए प्रयोग गरी एक महिनासम्म अफिसबाटै आफै समाचार उत्पादन गर्यौँ ।

सरकारले लकडाउनको घोषणा त गर्यो तर स्पष्ट हुने गरी कुनै नियम पनि बाहिर ल्याएन । त्यसपछि हामीले स्वास्थ्य सुरक्षालाई ध्यानमा राखेर भिडभाडका समाचारहरु कभर नगर्ने गरी हुनसक्ने सबैकामलाई अगाडि बढायौँ । बनाएको ए, बी र सी योजना अनुसार टीमलाई समाचार उत्पादमा केन्द्रित गर्यौँ । अहिले भने हाम्रो टिम प्लान सी, अनुसार काम गरिहेको छ । सबै साथीहरु फिल्डमा जान थाल्नु भएको छ । कोरोनाको शंक्का लागेमा परिक्षण गराउने र राज्यले तोकेको मापदण्डलाई पालना गर्दै काम गरेका छौँ,अहिलेसम्म हाम्रो टिमका साथीहरुमा कोरोना पोजेटिप देखा परेको छैन ।

अहिले पनि हामीले ठूलो समुहमा हुने कार्यक्रम र कोरोना हस्पिटलमा पुगेर रिपोर्टिङ गरेका छैनौँ, किन भने हामीले को संक्रमित हो, को होइन, भन्ने चिन्दैनौँ ।

फिल्डमा खट्ने पत्रकारहरुले यस्तो बेला के कस्ता खालका समस्या र चुनौतिको समाना गर्नुपर्ने रहेछ ?

सबैभन्दा ठूलो चुनौती भनेको, अन्य सञ्चारमाध्यममा काम गर्ने पत्रकारसाथीहरुसँग कसरी सामाजिक दुरी कायम गर्ने भन्ने नै रह्यो । फिल्डमा हामी आफै जति जोगिन खोज्दा पनि, अन्य पत्रकार र संञ्चारकर्मी मित्रहरुले साबधानी नपनाउँदा सधै जोखिममा भयौँ । एक किसिमको डर रहिर्यो । हामीले समाजिक दुरी र स्वास्थ्य सम्बन्धी राज्यले तोकेको सावधानी अपनाउँदा पनि अन्यमित्रहरुमा त्यो देखिएन,जसले गर्दा अहिलेसम्म पनि यो च्यालेन्ज भोग्नु परेको छ ।

अर्को, आर्थिक समस्या पनि रह्यो । जेनतेन चल्दै आएको छ ।

पत्रकार महासंघले फिल्डमा खट्ने पत्रकारहरुको कोभिडको परिक्षण निशुल्क गरेको थियो, त्यो सेवा तपाईहरुले पनि लिनुभयो कि ?

छैन, छैन !

महासंघले कता कता के के गर्यो रे भन्ने सुन्यौं । तर, फिल्डमा खट्ने हाम्रो पत्रकार साथीहरुसम्म त्यो अवसर आईपुगेन । भनौँ, त्यो सौभाग्य प्राप्त भएन ।

यस्तो अवस्थामा श्रमजीवि पत्रकारहरुलाई जागिरबाट निकालिएको छ्, केही आन्दोलनमा छन् नि ?

मिडियाहरुले आपतकालीन सेवाका लागि पूर्व तयारी र फिल्डमा खट्ने पत्रकारहरुका लागि सामान्य ज्ञानका कुरा सिकाउनु जरुरी छ । त्योसंगै आर्थिक ब्यावस्थापनको पाटोलाई सबैभन्दा बढी ध्यान दिन जरुरी छ । सबैभन्दा महत्वपूर्ण कुरा सबै सञ्चार गृहहरुले आपतकालिन कोष खडा गर्नु पर्दछ । आ—आफ्नो सञ्चारमाध्यमा काम गर्ने श्रमजिविहरुको लागि आपतकालिन रुपमा खर्च गर्नुका लागि कोष खडा गरेको भएन, कोही पनि काम बाट निकालिनु पर्दैनथ्यो । यदि सञ्चारगृृहरुले यस्ता व्यवस्थाहरु नीतिगत रुपमा गरेको भए, टोपीले मुख छोपेर हिड्नुपर्ने अवस्था आउँदैनथ्यो ।