१४१ जना नेपालीको मोबाइल फोन लगायतका उपकरण अमेरिकी विमानस्थलमा खानतलासी
प्रकाशित मिति : जेष्ठ १२, २०८२ सोमबार
अमेरिकी विमानस्थलमा भन्सार तथा सीमा सुरक्षा (सीबीपी) एजेन्टहरूले यात्रुहरूको फोन खोजतलासका आधारमा अमेरिका प्रवेश दिन अस्वीकार गरेका घटनाहरू नौला होइनन्। यद्यपि, यस्ता घटनाहरू एकदमै व्यापक पनि छैनन्। कतिपय नेपालीहरू पनि यस्तो चेकजाँचमा पर्ने गरेका घटनाहरू सीबीपीको पछिल्लो रिपोर्टबाट सार्वजनिक भएको छ।
अमेरिका आउने क्रममा, सीबीपीको फिल्ड अपरेशन कार्यालयले १४१ जना नेपालीको मोबाइल फोन लगायतका उपकरणहरू अमेरिकी विमानस्थलमा चेकजाँच गरिएको रिपोर्ट सार्वजनिक गरेको छ। हालै सार्वजनिक गरिएको भएतापनि, यो रिपोर्ट सन् २०१७ देखि २०२२ सम्मको मात्र हो। यद्यपि, रिपोर्टअनुसार पछिल्ला वर्षमा नेपालीका फोनहरू विमानस्थलमा खोजतलास गरिएका घटनाहरूमा वृद्धि भने देखिएको छ।
सन् २०१७ मा १५ जना, २०१८ मा २० जना, सन् २०१९ मा २७ जना, सन् २०२० मा १७ जना, सन् २०२१ मा २८ जना र सन् २०२२ मा ३४ जना नेपालीका फोन र अन्य विद्युतीय उपकरणहरू सीबीपीले अमेरिकाका विभिन्न विमानस्थलहरूमा खोजतलास गरेको थियो। यो अवधिमा कुल २ लाख २२ हजार ५ सय ८० जनाका फोन र अन्य विद्युतीय उपकरणहरू खोजतलास गरिएको थियो।
पछिल्ला हप्ताहरूमा, विमानस्थलमा भन्सार तथा सीमा सुरक्षा (सीबीपी) एजेन्टहरूले यात्रुहरूको फोन खोजतलासका आधारमा अमेरिका प्रवेश दिन अस्वीकार गरेका घटनाहरू बढिरहेका छन्। यद्यपि, फोनमा खोजतलास गर्न नदिनका लागि तपाईंले अस्वीकार गर्ने क्षमता तपाईंको आप्रवासी स्थितिमा फरक पर्छ।
केही अवस्थामा, तपाईं कहाँ र कसरी अमेरिका प्रवेश गर्दै हुनुहुन्छ भन्नेमा पनि निर्भर गर्छ। किनभने देशभरका अदालतहरूले प्रवेश बिन्दुहरूमा उपकरणहरूको खोजीका सन्दर्भमा फरक फरक फैसला सुनाएका छन्। तर तपाईंको स्थिति जस्तोसुकै भए पनि, तपाईं आफ्नो डिजिटल गोपनीयता सुरक्षित गर्नका लागि सावधानीहरू अपनाउन सक्नुहुन्छ।
सीबीपीले २०२४ आर्थिक वर्षमा अन्तर्राष्ट्रिय यात्रुहरूको शून्य दशमलव शून्य १ प्रतिशतभन्दा कमको फोन, कम्प्युटर वा अन्य इलेक्ट्रोनिक उपकरणहरू खोजतलास गरेको थियो। त्यो वर्ष सीबीपी अधिकारीहरूले ४७,०४७ उपकरण खोजतलास गरेका थिए। तर हालका घटनाहरूले यो खोजतलास बढेको संकेत गरेको छ।
सर्वोच्च अदालतले सन् २०१४ मा व्यक्तिहरूको सेल फोनको वारेन्टबिना खोजतलासले चौथो संशोधनको उल्लङ्घन गर्ने फैसला सुनाएको थियो। तर त्यस नियममा एउटा अपवाद छ, जसमा सीमामा हुने खोजतलासहरू समावेश छ। विमानस्थल वा सीमामा हुने खोजतलासलाई तार्किक मानिएको छ। अमेरिकामा विमानस्थलहरूलाई पनि सीमा क्षेत्र मानिन्छ।
चौथो संशोधनको सीमा खोजी अपवादले भन्सार अधिकारीहरूलाई लगेज जस्ता चीजहरू खोजतलास गर्न अनुमति दिएको थियो। तर आजकल धेरैजसो यात्रुहरूले आफ्नो खल्तीमा धेरै कुरा बोकेका हुन्छन्। फोनको हार्डवेयरमा भण्डारण भएको जानकारी मात्र होइन, डेटा जडानमार्फत पहुँचयोग्य सबै कुरा बोकेका हुन्छन्। यसले व्यक्तिको वित्तीय इतिहास, चिकित्सा इतिहास, डाक्टर र वकिलसँगको सञ्चार लगायत देखाउन सक्छ।
यदि तपाईं अमेरिकी नागरिक हुनुहुन्छ भने, तपाईंलाई त्यस्ता खोजतलासहरू अस्वीकार गर्ने अधिकार छ। सीबीपी अधिकारीले अमेरिकी नागरिकलाई देशमा प्रवेश गर्नबाट रोक्न सक्दैनन्। अमेरिकी नागरिकले खोजतलास अस्वीकार गरेपनि, सीबीपीले उनीहरूका फोन, ल्यापटप वा अन्य उपकरणहरू नियन्त्रणमा लिएर राख्न भने सक्छ।
ग्रिनकार्डवाहकले पनि खोजतलासहरू अस्वीकार गर्न त सक्छन्, तर ग्रीन कार्ड भएका व्यक्तिले अमेरिकाबाट १८० दिनभन्दा बढी समय बाहिर बिताएमा, उनीहरू फर्किंदा प्रवेश निषेधको जाँच गरिन्छ। ग्रीन कार्डवाहकहरूको रेकर्डमा निश्चित अपराधहरू भएमा, उनीहरूको ग्रिनकार्ड खारेजीको प्रक्रिया अगाडि बढ्न सक्छ। तर भिसावाहकहरूको भने प्रवेश बिन्दुहरूमा कम अधिकार हुन्छ। खोजतलास अस्वीकार गर्दा उनीहरूलाई देशमा प्रवेश गर्न अस्वीकार गर्न सकिन्छ।
सीबीपी अधिकारीहरूले आधारभूत र फरेन्सिक वा उन्नत तरिकाले उपकरण खोजतलास गर्न सक्छन्। सरकारले तपाईंको फोन सामान्य रूपमा खोजतलास गरेर त्यसमा पहिले नै भएको कुरा हेर्नु र फोनलाई बाह्य उपकरणमा जडान गरेर उन्नत एल्गोरिदम प्रयोग गरेर खोज्नु फरक कुरा हुन्। आधारभूत खोजीका लागि वारेन्ट आवश्यक नपर्ने सरकारको दाबी छ। यी खोजीहरूमा एजेन्टहरूले तपाईंको फोनलाई एयरप्लेन मोडमा राख्नुपर्छ र अफलाइनमा पहुँचयोग्य कुरा मात्र हेर्न सक्छन्।
धेरैजसो अवस्थामा, अदालतहरूले सीबीपीले व्यक्तिको फोन वा ल्यापटपको आधारभूत खोजतलास वारेन्टबिना नै गर्न सक्छ कि सक्दैन भन्ने प्रश्नलाई टारेका छन्, जसले एजेन्सीलाई त्यसो गर्न अनुमति दिएको छ। तर यस नियममा एउटा भौगोलिक अपवाद छ। गत वर्ष, न्यूयोर्कको एक संघीय न्यायाधीशले सीबीपीले यात्रुहरूको उपकरणहरूको कुनै पनि वारेन्टबिना खोजी गर्न नसक्ने फैसला गरेका थिए। यो फैसला देशको अन्यत्र लागू हुँदैन, तर न्युयोर्कमा रहेको जोन एफ केनेडी विमानस्थलमा लागू हुन्छ। यो फैसला आधारभूत र फरेन्सिक दुवै खोजतलासहरूमा लागू हुन्छ।
देशको अरु स्थानमा पनि, न्यायाधीशहरूले उन्नत खोजीहरूमा केही सीमाहरू लगाएका छन्। वारेन्टबिना फरेन्सिक खोजीहरू केही ठाउँमा अनुमति छ भने केहीमा निषेध गरिएको छ, यो विभिन्न संघीय सर्किट अदालतहरूले कसरी फैसला गर्छन् भन्नेमा निर्भर गर्छ। सर्वोच्च अदालतले देशव्यापी रूपमा लागू हुने गरी यसबारे फैसला गरेको छैन।
त्यसैले यात्रुहरूको अधिकार पहिलो सर्किटअन्तर्गतको बोस्टन लोगानमा उडान अवतरण गर्दा वा चौथो सर्किटअन्तर्गतको रेगन डलेसमा उडान अवतरण गर्दा फरक फरक हुन्छ। त्यस्तै, नवौं सर्किटअन्तर्गतको एरिजोनामा वा दशौं सर्किटअन्तर्गतको न्यू मेक्सिकोमा सीमा पार गर्दा फरक हुन्छ। अलास्का, एरिजोना, क्यालिफोर्निया, हवाई, आइदायो, मोन्टाना, नेभाडा, ओरेगन र वाशिंगटन समावेश नवौं सर्किट अदालतले वारेन्टबिनाका फोरेन्सिक खोजतलासहरूलाई निषेध गर्दछ जबसम्म अधिकारीहरूले बाल यौन दुर्व्यवहार सामग्री जस्ता डिजिटल तस्करी खोजिरहेका हुँदैनन्। मेरील्याण्ड, नर्थ क्यारोलिना, साउथ क्यारोलिना, भर्जिनिया र वेष्ट भर्जिनियालाई समेट्ने चौथो सर्किटले वारेन्टबिना फोरेन्सिक खोजीहरूलाई निषेध गर्दछ जबसम्म अधिकारीहरूले मानव तस्करी वा लागूपदार्थको तस्करी जस्ता चलिरहेको सीमा उल्लङ्घनसँग सम्बन्धित जानकारी खोजिरहेका हुँदैनन्।
२०२३ मा, न्यूयोर्कको संघीय न्यायाधीशले सीमा खोजतलास अपवाद फोरेन्सिक खोजतलासहरूमा विस्तारित नहुने फैसला गरेका थिए, जसको लागि वारेन्ट आवश्यक पर्दछ। यो मुद्दा न्यू जर्सीको नेवार्क लिबर्टी विमानस्थलमा फोन खोजतलास बारे समावेश थियो, जुन राज्य न्यूयोर्कभन्दा फरक संघीय सर्किटमा छ। डलास फोर्ट वर्थ अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा यात्रुको फोन जफत गरेर वारेन्ट बिना नै सामग्रीहरू खोजतलास गरेपछि परेको मुद्दामा, संघीय अदालतले वारेन्टबिना खोजी गर्न सकिने फैसला सुनाएको थियो। लुजियाना, मिसिसिपी र टेक्सासलाई समेट्ने पाँचौं सर्किटका न्यायाधीशहरूले पनि खोजतलासका लागि वारेन्ट आवश्यक नपर्ने फैसला सुनाएका थिए।
तपाईंको अध्यागमन स्थिति र तपाईं कुन विमानस्थलमा उडान गर्दै हुनुहुन्छ वा तपाईं कुन भूमि सीमा पार गर्दै हुनुहुन्छ भन्ने आधारमा तपाईंसँग के अधिकारहरू छन् भनेर खेल खेल्ने प्रयास गर्नुको सट्टा, सीबीपीबाट तपाईंको उपकरणहरू सुरक्षित राख्ने उत्तम तरिका त्यस्ता उपकरणमा हुने सामग्री सीमित गर्नु रहेको विज्ञहरूको सुझाव छ।