२०२४ मा लगभग ५,००० व्यक्तिद्वारा अमेरिकी नागरिकता परित्याग
प्रकाशित मिति : फाल्गुन ६, २०८१ मंगलबार
सन् २०२४ मा जनवरीदेखि डिसेम्बरसम्म लगभग ५,००० व्यक्तिले आधिकारिक रूपमा अमेरिकी नागरिकता परित्याग गरेका छन् । आन्तरिक राजस्व सेवा आइआरएसले यसबारे फेडरल रजिष्टरमा विवरण प्रकाशित गरेको छ, जसमा वर्षभरिका नागरिकता परित्याग गर्नेहरुको नामसमेत दिइएको छ, जुन त्रैमासिक आधारमा वर्गीकृत गरिएको छ।
विवरणले नागरिकता परित्यागको संख्यामा उल्लेखनीय उतारचढाव देखाउँछ। तेस्रो त्रैमासिकमा भएको तीव्र वृद्धिपछि अक्टोबर १ देखि डिसेम्बर ३१ सम्म ६०० भन्दा बढी व्यक्तिले अमेरिकी नागरिकता परित्याग गरेका छन्। जुलाई १ देखि सेप्टेम्बर ३० सम्म २,१५० भन्दा बढी व्यक्तिले नागरिकता परित्याग गरेका थिए। अप्रिल १ देखि जून ३० सम्म १,७०० भन्दा बढी व्यक्तिले नागरिकता परित्याग गरेका थिए, जबकि पहिलो त्रैमासिकमा जनवरी १ देखि मार्च ३१ सम्म लगभग ३५० परित्यागहरू भएको थियो।
२००९ भन्दा पहिले अमेरिकी नागरिकता परित्यागको संख्या प्रति वर्ष ७५० भन्दा कम थियो। २००९ मा ७४२, २०१० मा १,५३४, २०११ मा १,७८१ र २०१२ मा ९३२ पुगेको थियो। तर, २०१३ मा लगभग ३,००० व्यक्तिहरूले अमेरिकी नागरिकता परित्याग गरे। २०१४ मा यो संख्या ३,४१५ मा वृद्धि भएको थियो र २०१५ मा ४,२७९ पुग्यो। २०१६ मा ५,४०९ व्यक्तिहरूले अमेरिकी नागरिकता परित्याग गरे। यस प्रवृत्तिले २०१७ मा ५,१३२, २०१८ मा ३,९७४ र २०१९ मा २,०७१ परित्यागहरू देखाएको थियो। २०२० मा संख्या ६,७०५ पुगेको थियो, त्यसपछि २०२१ मा २,४२६ र २०२२ मा २,८१६ भएका थिए। २०२३ को कुल संख्या ५,००० भन्दा बढी थियो।
अमेरिकी नागरिकता परित्याग गर्ने मुख्य कारणहरू मध्ये एक अमेरिकी कर प्रणाली हो, जसले नागरिकहरूलाई संसारभरिका आम्दानीको रिपोर्ट गर्ने र कर तिर्नु अनिवार्य बनाउँछ, चाहे उनीहरू विदेशमा बसोबास नै किन नगरुन् । उनीहरुले प्रायः विदेशी खाता कर अनुपालन ऐन फाट्का र अन्य नियमहरू पालन गर्न कठिनाइ भोग्छन्।
फलस्वरूप धेरै व्यक्तिहरू आफ्नो वित्तीय दायित्वलाई सरल बनाउनको लागि नागरिकता परित्याग गर्ने निर्णय गर्छन्। थप रूपमा केही देशहरूले दोहोरो नागरिकता अनुमति दिदैनन्, जसले व्यक्तिहरूलाई अमेरिकी नागरिकता र आफ्नो बसोबास देशको नागरिकता बीच चयन गर्नुपर्ने आवश्यकता पर्दछ। परित्यागका अन्य कारणहरूमा व्यक्तिगत, राजनीतिक वा प्रशासनिक कारकहरू समावेश छन्।
नागरिकता परित्यागको प्रक्रियामा धेरै चरणहरू समावेश छन्, जसमा आधिकारिक कागजात दाखिल गर्ने, अमेरिकी दूतावास वा कन्सुलेटमा अन्तर्वार्ता दिने र २,३५० अमेरिकी डलर शुल्क तिर्ने लगायत छन् । परित्याग गरेपछि व्यक्तिहरूले अमेरिकी निर्वाचनमा मतदान गर्ने अधिकार र केही सरकारी सेवाहरूमा पहुँच गुमाउँछन्, तर उनीहरू अमेरिकी कर दायित्वमा रहँदैनन्।
अमेरिकी नागरिकता परित्याग गर्न चाहने व्यक्तिहरूलाई सामान्यतया पहिले अर्को देशको नागरिकता र पासपोर्ट प्राप्त गर्न आवश्यक छ। जबसम्म व्यक्तिले दोहोरो नागरिकता अनुमति दिने देशको नागरिकता प्राप्त गर्दैन, तबसम्म उनीहरूले अमेरिकी नागरिकता परित्याग गर्न सक्दैनन्। दोस्रो नागरिकता बिना अमेरिकी नागरिकता परित्याग गर्दा व्यक्तिले राज्यविहीन हुने जोखिम उठाउँछन्।
यदि नेपाली नागरिकले अमेरिकी नागरिकता प्राप्त गरेका छन् भने वर्तमान कानूनी अवस्थामा अमेरिकी नागरिकता परित्याग गर्नु जटिल छ। नेपाली कानूनी व्यवस्था अनुसार दोहोरो नागरिकता अनुमति छैन, त्यसैले अमेरिकी नागरिकता प्राप्त गर्दा व्यक्तिले नेपाली नागरिकता परित्याग गर्नुपर्छ। अमेरिकी नागरिकता परित्याग गरेपछि नेपाली नागरिकता पुनः प्राप्त नगरी परित्याग गर्न सकिन्छ, तर यसले राज्यविहीन बनाउने खतरा हुन्छ । यदि व्यक्तिले अन्य देशको नागरिकता प्राप्त नगरेको भएमा कन्सुलर अधिकारीले नागरिकता परित्याग अघि राज्यविहीन बन्ने जोखिमको बारेमा जानकारी दिनुपर्छ।
अमेरिकी विदेश मन्त्रालयले नागरिकता परित्यागको क्रममा अर्को देशको पासपोर्ट प्रस्तुत गर्न अनिवार्य गरेको छ। नेपाली कानून अनुसार, एकै समय मा अमेरिकी र नेपाली पासपोर्ट राख्ने कानूनी छैन। नागरिकता परित्याग पूरा गर्नका लागि व्यक्तिले डीएस ४०७९ र अन्य फारम दाखिल गर्नु पर्छ ।
अमेरिकी नागरिकता परित्याग गर्नको लागि अमेरिकी दूतावास वा कन्सुलेटमा अप्वाइन्टमेन्ट लिनु पर्छ। त्यस क्रममा व्यक्तिले अमेरिकी पासपोर्ट, दोस्रो देशको पासपोर्ट, जन्म प्रमाणपत्र र आफ्नो पछिल्लो नागरिकताको प्रमाण प्रस्तुत गर्नुपर्छ। थप रूपमा, व्यक्तिले अमेरिकी नागरिकताको अवधिमा ट्याक्स फाइल गरेको हुनुपर्छ ।