चीनसँगको व्यापार युद्ध हानिकारक

नेपाल डेस्क

---

प्रकाशित मिति : मंसिर ४, २०७३ शनिबार

नवनिर्वाचित अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले चुनावी अभियानका क्रममा चिनियाँ निर्यातमा ४५ प्रतिशत भन्सार लगाउने बताउँदै आएका छन् । उनले चीनलाई मुद्रा तोडमोड गर्ने मुलुकको संज्ञा दिने बताउँदै आएका छन् । “हामी हाम्रो मुलुकलाई लगातार चीनबाट बलात्कार हुन दिँदैनौं । उनीहरूले यसो गरिरहेका छन्,” उनले मे महिनामा समर्थकहरूलाई बताएका थिए ।

राष्ट्रपतिमा निर्वाचित ट्रम्पले उनको अभियानको प्रतिबद्धतालाई अनुसरण गर्ने छन् वा छैनन् भन्ने विषयको निर्णय लिन अझै चाँडै छ । तर, यसो गर्दा व्यापार युद्धको अवस्था आउने जोखिम यथावतै छ । चीनसँग व्यापार युद्ध गर्दा निम्न कारणहरूले गर्दा दुवै मुलुकलाई बेफाइदा हुनेछ ।

चीनले यसको प्रतिक्रिया जनाउनेछ

हामीसँग चीनको भन्दा ठूलो आर्थिक शक्ति छ । मानिसले यसलाई बुझेका छैनन्,” ट्रम्पले अभियानको समयमा भनेका थिए । चीनले अमेरिकाको तुलनामा प्रशान्त क्षेत्रमा ठूलो परिमाणमा सामान बिक्री गर्दैै आएको छ ।

यो अवस्थामा अमेरिका र चीनबीचमा व्यापार युद्ध भएमा अमेरिकाको तुलनामा बेइजिङले गुमाउने धेरै हुनेछ । तर, चिनियाँ अधिकारीले पनि यसको कडा प्रतिक्रिया जनाउनेछन् । यदि अमेरिकाले चिनियाँ आयातमा उच्च भन्सार लगायो भने चीनले पनि यसको बदला लिन सक्छ ।

ठूला ब्रान्डहरूको अवस्था बिग्रन सक्छ

यदि बेइजिङले बदला लियो भने कतिपय अमेरिकी कर्पोरेट निकायहरूको अवस्था बिग्रन सक्छ । स्टारबक्स, बोइङ र एप्पलले चीनबाट ठूलो लाभ लिँदै आएका छन् । यी तीनै कम्पनीले १.३ अर्ब जनसंख्याको एकल बजारबाट ठूलो लभ लिँदै आएका छन् ।

यदि चिनियाँ सामानमा ४५ प्रतिशतको भन्सार लगाउने हो भने बेइजिङले यसको जवाफी कारबाही गर्न सक्छ । बोइङको अर्डर एयरबसले लिन सक्छ । अमेरिकाको भटमास र मकैको आयात पनि राकिन सक्छ ।

पहिले नै यो अवस्था आइसकेको थियो

२००९ मा पनि ओबामा प्रशासनले चिनियाँ टायरमा भन्सार लगाएको थियो । विश्व व्यापार संगठनले अमेरिकाको पक्ष लियो । बेइजिङले पनि यसको बदलामा जवाफी कारबाही गरेर अमेरिकी चिकेनमा भन्सार लगायो ।

वर्षौंसम्म तल्लो स्तरको द्वन्द्व आयो । यो द्वन्द्व सौर्य प्यानल, स्टिल र अन्य उत्पादनमा पनि विस्तार भयो ।

अमेरिकामा चिनियाँ पैसाको प्रवाह

चीन विश्वकै दोस्रो ठूलो अर्थतन्त्र हो । यसका स्वदेशी कम्पनीहरू विश्व बजारमा बढ्दो प्रतिस्पर्धीका रूपमा देखा पर्दै आएका छन् । उनीहरूले अमेरिकामा ठूलो आकारको लगानी गरिरहेका छन् ।

१९९० देखि अमेरिकी फर्मले चीनमा २ सय २५ अर्ब डलरभन्दा बढी लगानी गरेका छन् । यसको बदलामा चीनले पनि सालाखाल ६५ अर्ब डलर लगानी गरेको छ र यो बढ्दो अवस्थामा छ ।

विगत पाँच वर्षको अवधिमा प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी एकतर्फीबाट दोहोरो भएको छ । प्रत्येक वर्ष दसांै अर्ब डलरको चिनियाँ लगानी अमेरिकातर्फ जाने गरेको छ ।

चिनियाँ लगानीकर्ताले पनि असाधारण रूपमा अमेरिकी फर्म किन्न थालेका छन् । चीन अमेरिकाको सबैभन्दा ठूलो सरकारी ऋण किन्ने मुलुक हो । चीनले १३ खर्ब डलरको अमेरिकी ऋणपत्र खरिद गरेको छ ।

रोजगारी फर्कंदैन

ट्रम्पले विशेष गरी म्यानुफ्याक्चरिङ क्षेत्रको रोजगारी अमेरिका फर्काउने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेका छन् । धेरै अवस्थामा यो दाबी आर्थिक वास्तविकतामा परिवर्तन हँुदैन ।

अमेरिकी टेक्सटाइल उद्योग दशकांै अगाडि चीनमा गएको थियो । तर, यसले लागत धेरै ठूलो थियो । हाल रोजगारी बंगलादेश र भियतनामजस्ता मुलुकतर्फ जान थालेका छन् । यो ठाउँ कम महँगो रूपमा देखा परेको छ ।

यो रोजगारी नफर्कने काउन्सिल अन फरिन रिलेसनका सिनियर फेलो एडवार्ड अल्डेन बताउँछन् । भन्सारले समीकरणमा परिवर्तन ल्याउनेछैन । भन्सारले अवस्थालाई झनै खराब बनाउनेछ ।

युआन

चिनियाँ युआनका बारेमा ट्रम्पको धारणा पुरानो भइसकेको छ । उनले बारम्बार बेइजिङमाथि युआनको विनिमय दर तोडमोड गरेको आरोप लगाउँदै आएका छन् । उनले युआनको विनिमय दरलाई कृत्रिम रूपमा कम मूल्यांकन गरेर निर्यात बढाएको आरोप लगाउँदै आएका छन् ।

तर, अन्तर्राष्ट्रिय मुद्राकोषलगायत अन्य विज्ञहरूले युआनको विनिमय दर सही भएको बताउँदै आएका छन् । बेइजिङले मुद्राको विनिमय दर ओरालो लाग्नबाट रोक्नका लागि सक्रिय रूपमा समर्थन गर्दै आएको छ ।

चीनलाई मुद्रा तोडमोडको संज्ञा दिनु अन्तिम युद्धजस्तै हो । किनभने चीनले हालैमात्र आफ्नो मुद्रालाई उच्च कायम राख्नका लागि हस्तक्षेप गरेको थियो ।

चीनले अवस्थालाई नियन्त्रणमा राख्छ

यदि ट्रम्पको संरक्षणवादको नीति दशकौंको विश्वव्यापी व्यापार नीतिमा निर्भर रह्यो भने बेइजिङ यसबाट फाइदा लिनका लागि तयार हुने छ ।

राष्ट्रपति ओबामाको प्रशान्तीय व्यापार सम्झौता टीपीपी पहिले नै मृतप्रायः भइसकेको छ । अमेरिका र युरोपबीचको स्वतन्त्र व्यापार छलफललाई ट्रम्पले ब्युँताउने सम्भावना पनि कम छ ।

स्रोत कारोवार