के कतारले राष्ट्रपति ट्रम्पलाई विमान उपहार दिनु अमेरिकी कानून अनुसार मान्य छ ?
प्रकाशित मिति : जेष्ठ १, २०८२ बिहीबार
Qatar’s Emir Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani welcomes President Donald Trump during an official welcoming ceremony at the Amiri Diwan in Doha, Qatar, Wednesday, May 14, 2025. (AP Photo/Alex Brandon)
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले कतारबाट ४०० मिलियन डलरको हवाईजहाज उपहार स्वीकार गर्ने योजनाले भ्रष्टाचार र अनुचित प्रभाव रोक्न बनाइएका विदेशी उपहारसम्बन्धी कानूनहरूको दायराबारे गम्भीर प्रश्नहरू खडा गरेको छ। कानूनी विज्ञहरूका अनुसार, यो कदमले अमेरिकी संविधान र अन्य कानूनहरूको पालना कसरी हुन्छ भन्ने विषयमा बहस सुरु भएको छ।
अमेरिकी संविधानले के भन्छ ?
अमेरिकी संविधानमा दुई प्रावधानहरू छन् जसले राष्ट्रपतिलाई विदेशी सरकारहरू वा संघीयरराज्य सरकारहरूबाट उपहार वा लाभ (पारिश्रमिक) प्राप्त गर्नमा प्रतिबन्ध लगाउँछ। पहिलो प्रावधान अनुसार, कुनै पनि ‘राजा, राजकुमार, वा विदेशी राज्य’ बाट उपहार लिन कांग्रेसको अनुमोदन आवश्यक हुन्छ। दोस्रो, ‘घरेलु लाभ खण्ड’ ले राष्ट्रपतिलाई आफ्नो तलबबाहेक अन्य उपहार प्राप्त गर्न निषेध गर्छ।
विगतमा कांग्रेसले विदेशी उपहारहरू स्वीकार गरेको इतिहास छ। सन् १८७७ मा फ्रान्सबाट प्राप्त स्ट्याच्यू अफ लिबर्टीलाई कांग्रेसले उपहारको रूपमा स्वीकार गरेको थियो। यस्तै, सन् २००९ मा राष्ट्रपति बाराक ओबामाले नोबेल शान्ति पुरस्कार (१ दशमलव ४ मिलियन डलर नगदसहित) स्वीकार गरेका थिए, जसलाई न्याय विभागले नर्वेजियन नोबेल समिति ‘विदेशी राज्य’ नभएको ठहर गर्दै संवैधानिक उल्लंघन नभएको बताएको थियो। ओबामाले उक्त रकम परोपकारी संस्थालाई दान गरेका थिए।
कानूनी चुनौती र लागू गर्ने निकाय
यी प्रावधानहरू कसले लागू गर्न सक्छ भन्ने स्पष्ट छैन। कांग्रेसनल रिसर्च सर्भिसको प्रतिवेदन अनुसार, सर्वोच्च अदालतले यो प्रश्नलाई सम्बोधन गरेको छैन। कानूनी विज्ञहरूका अनुसार, यदि उपहारले विदेशी लाभ खण्ड उल्लंघन गरेको ठानिएमा कांग्रेसका सदस्यहरू, अमेरिकी राज्यहरू, वा निजी व्यवसायहरूले मुद्दा दायर गर्न सक्छन्, तर उनीहरूलाई कानूनी ‘स्थायित्व’को चुनौती सामना गर्नुपर्छ।
अदालतहरूको नजिर
ट्रम्पको पहिलो कार्यकालअघि लाभ खण्डहरूमा उल्लेखनीय मुद्दा दायर भएको थिएन र ‘लाभ’ शब्दको अर्थ पनि कानूनी विवादको विषय बनेको छ। सन् २०१७ मा, डेमोक्रेटिक कांग्रेस सदस्यहरूले ट्रम्पका विश्वव्यापी व्यवसायहरूले विदेशी सरकारहरूबाट भुक्तानी लिएको आरोपमा मुद्दा दायर गरेका थिए, जसमा कुवेतले ट्रम्प इन्टरनेशनल होटलमा कार्यक्रम आयोजना गरेको घटना समावेश थियो। यो मुद्दा डिस्ट्रिक्ट अफ कोलम्बियाको अपील अदालतले खारेज गर्यो, किनभने २१५ कांग्रेस सदस्यहरूले बहुमत गठन नगरेकोले उनीहरूसँग स्थायित्व थिएन। सन् २०२० मा सर्वोच्च अदालतले यो फैसला पुनरावलोकन गर्न अस्वीकार गर्यो।
यस्तै, मेरील्याण्ड र डिस्ट्रिक्ट अफ कोलम्बियाका महान्यायाधिवक्ताहरूले ट्रम्पको व्यवसायसँग सम्बन्धित लाभ मुद्दा दायर गरेका थिए, तर यो पनि चौथो सर्किटको अपील अदालतले स्थायित्वको अभावमा खारेज गर्यो। सन् २०१९ मा, दोस्रो सर्किटको अपील अदालतले न्यूयोर्क र वाशिंगटनका रेस्टुरेन्ट र होटलहरूलाई ट्रम्पका व्यवसायहरूबाट हानि भएको दाबीमा मुद्दा दायर गर्न स्थायित्व भएको ठहर गर्यो, तर ट्रम्पले २०२० को चुनाव हारेपछि यो मुद्दा खारेज भयो।
विदेशी उपहारसम्बन्धी अन्य कानून
विदेशी उपहार र सजावट ऐनले उपहारहरूको लागि स्पष्ट मापदण्ड निर्धारित गर्छ। यस अनुसार, राष्ट्रपतिले ४८० डलरभन्दा कम मूल्यका उपहार राख्न सक्छन्। ४८० डलरभन्दा बढी मूल्यका उपहारहरू संयुक्त राज्यको तर्फबाट स्वीकार गरिन्छ, र स्वामित्व सरकारसँग रहन्छ। राष्ट्रपतिहरूले यस्ता उपहारहरू बजार मूल्य तिरेर राख्न सक्छन्।
ट्रम्पको कतारबाट हवाईजहाज उपहार स्वीकार्ने निर्णयले संवैधानिक र कानूनी प्रश्नहरूको पुनरावलोकनलाई प्रेरित गरेको छ।