टर्की भूकम्प : ज्यान त जोगियो तर बाँच्नको थुप्रै चुनौती सामना गरिरहेका छन् मानिसहरु
प्रकाशित मिति : फाल्गुन ७, २०७९ आईतबार
जीर्ण घरको अगाडि सडक छेउमा बसेकी एउटी महिलाले त्यो घरलाई मात्र हेरिरहेकी थिइन् । उनको हातमा एउटा ठूलो झोला थियो जसमा केही न्यानो लुगा र राहत कार्यकर्ताको आधा बोतल पानी थियो।
दक्षिण टर्कीको इस्केन्डरुन सहरको बीचमा बनेको एक घर केही दिनअघिसम्म पाँचजनाको बसोबास थियो । तर, भूकम्पका दुईवटा ठूला धक्काले घर भग्नावशेषमा परिणत र परिवारलाई घरबारविहीन बनायो ।
तीन सन्तानकी आमा ३४ वर्षीया निहाल गुल्केटिनले भनिन्, “त्यस बिहान हामी छोराछोरी लिएर मात्र घरबाट निस्कन सक्यौं, घरको धेरै याद आयो, विगत दश दिनदेखि कसैले नुहाउन सकेका छैनौं । ”
सडकको छेउमा बनेका १४ वटा घर भत्काएर भग्नावशेष हटाएर मानिसलाई बस्नका लागि अस्थायी टेन्ट राखिएको छ ।
रातमा तापक्रम माइनस सात डिग्रीमा झर्छ तर यहाँ शरण लिएका ८०० परिवारसँग यसको सामना गर्नुको विकल्प छैन। लगभग सबैले अब अपरिचितहरूसँग खान र बस्न बाध्य छन्।
टर्की–सिरियामा फेब्रुअरी ६ मा गएको विनाशकारी भूकम्पमा मृत्यु हुनेको संख्या ४६ हजार नाघेको छ । यहाँका लाखौं भवनमा या त दरार परेका छन् वा भत्किएका छन् ।
धेरै सहर र सहरहरू सुनसान छन् । जताततै विनाशको दृश्य मात्र देखिन्छ। समय बित्दै जाँदा, भग्नावशेषबाट धेरै मानिसलाई जिउँदै निकाल्ने आशा धमिलो हुँदै गइरहेको छ।
तर राहत शिविरमा बसिरहेका लाखौं जनतालाई सफा शौचालय, सफा खानेपानी र ताजा खाना कहिलेसम्म र कति समयसम्म उपलब्ध गराउने भन्ने ठूलो चुनौती हो ।
‘एलेप्पोमा फैलियो हैजा’
अष्ट्रेलियाबाट राहतमा सहयोग गर्न आइपुगेकी मनोवैज्ञानिक र जनस्वास्थ्य विज्ञ डाक्टर फातिमा लोडेनले “वास्तविक लडाई सुरु हुनै लागेको छ” भन्ने विश्वास छ।
उनका अनुसार, “मेरा सहकर्मीहरूले मलाई बिहानै सिरियाको एलेप्पो सहर लगभग ध्वस्त भएको र अहिले त्यहाँ हैजा फैलिरहेको बताए। टर्कीको लागि, राम्रो नियतका बाबजुद, यहाँ पठाइएको खाना केही समयपछि बिग्रन सक्छ। हानि। यस्तो अवस्थामा यो संक्रमणको कारण बन्न सक्छ। हामीले अझै धेरै गर्न बाँकी छ।”
नुरदगी शहर
भूकम्पअघि यो सानो सहरको जनसंख्या ४०,९५७ थियो। स्थानीयसँग कुरा गरेपछि थाहा भयो भूकम्पका कारण यहाँ प्रत्येक तेस्रो परिवारमा एक न एक जनाको मृत्यु भएको छ ।
श्रीमान् र छोराछोरी गुमाएकी डोना अडिजले भिजेको आँखामा भनिन्, “धेरै दिनपछि शव निकाल्न सकिन्थ्यो। हाम्रो इलाकाका मानिसहरूले सहयोग नगरेको भए त्यो पनि हुने थिएन। अहिले न बाथरूम छ, न त पकाउने ठाउँ। पालमा के हुन्छ, चिसो लाग्छ, हैन?
टर्की र सिरियाका भूकम्पबाट प्रभावित यी सबै सहरका बासिन्दा शिविरमा छन् । तिनीहरूको संख्या दिनहुँ बढ्दै गएको छ, तर यी शिविरहरू पनि बस्न योग्य राख्नुपर्छ। टर्कीका प्रभावित सहरहरूमा सामुदायिक किचनहरू सुरु गरिएको छ जहाँ मानिसहरू आएर खाना खान सक्छन्।
सरकारसँगै बाहिरी देश र संस्थाबाट पनि सहयोग आइरहेको छ तर यति ठूलो विपद्का धेरै पक्ष छन् ।
४३ वर्षीय साहिनको दक्षिणी टर्कीको समाजमा राम्रो प्रतिष्ठा थियो। उनले देशका राष्ट्रपति रेसेप तैयप अर्दोआनसँग आफ्नो तस्बिर सेयर गरे। तर भूकम्पसँगै उनीहरुको संसारमा केही मिनेटमै परिवर्तन भयो ।
उनले आफ्नै काकाको परिवारको शव भग्नावशेषबाट निकाले । उनले हामीसँग कुरा गरेको ठाउँमा केही दिनअघि उनको आफ्नै घर थियो, जुन अहिले पूरै भत्किएको छ ।
साहिनले भने, “त्यतिबेला सहयोग गर्न कोही आएनन्, म आफैंले मेरो स्टाफसँगै भत्किएका भवनहरूबाट धेरै मानिसहरूलाई बाहिर निकालेँ। त्यहाँ कुनै खानेकुरा थिएन, न्यानो राख्नको लागि केही थिएन। चिसो मात्रै थियो, यति मात्रै खाना पाइयो र अहिले यो पाल हाम्रो जीवन हो।”
मारास शहरको दृश्य धेरै डरलाग्दो
मारास सहरको केन्द्रमा रहेका कम्तीमा ४५० आवासीय भवन ध्वस्त भएका छन् । बाँकी रहेकाहरू कि त अहिले झुकेका छन् वा अरू कसैमा झुकेका छन्।
सहरको अतातुर्क पार्कमा हजारौं शिविरहरू स्थापना गरिएको छ जहाँ मानिसहरू जाडोबाट चिसो छन् तर बस्न बाध्य छन्। हरेक बिहान यी मानिसहरू छेउछाउको पार्कमा गएर कोइला राशन लिन लाइनमा उभिने गर्छन्।
हिटर र बिजुलीको अभावमा उनीहरुलाई कोइलाको सपोर्ट मात्रै छ । तर शिविर वरपरको सरसफाई पनि ठूलो समस्या बनेको छ ।
हटाया–इसकेन्द्रनस्थित भारतीय सेनाको मेडिकल क्याम्पका इन्चार्ज डा यदुवीर सिंहले भने, ‘सुरुमा हामीकहाँ आउने बिरामी घाइते भए पनि अहिले सरुवा रोगका केस पनि आउन थालेका छन् र हरेक ठूला विपद्पछि यस्तो देखिएको छ । ”
उनी भन्छन्, ‘पिउने पानीको आपूर्ति बन्द रहन्छ, जसका कारण पेट र छालाको संक्रमण बढ्दै गएको छ ।