सोमबार नासाको विशाल रकेट चन्द्रमामा पठाइदै, यसकारण विशेष छ आर्टेमिस मिसन
प्रकाशित मिति : भाद्र १२, २०७९ आईतबार
करिब ५३ वर्षअघि मानिस पहिलो पटक चन्द्रमामा गएका थिए । सन् १९६९ मा चन्द्रमामा पुग्ने पहिलो व्यक्ति नील आर्मस्ट्रङ थिए । १९७२ मा कमाण्डर यूजीन चन्द्रमामा हिंड्ने अन्तिम व्यक्ति थिए। त्यसयता ५० वर्ष भइसक्यो तर फेरि पनि चन्द्रमामा मानिसको पाईला परेको छैन । अब फेरि एकपटक मानिसलाई चन्द्रमामा लैजाने तयारी भइरहेको छ ।
अगस्ट २९ सोमबार नासाले मानिसलाई चन्द्रमामा लैजान आर्टेमिस मिसनसँग सम्बन्धित पहिलो प्रक्षेपण गर्नेछ। यो रकेट अमेरिकाको फ्लोरिडास्थित प्रक्षेपण प्याडबाट उड्नेछ ।
प्रक्षेपण न्युयोर्क समय अनुशार विहान ८ बजेर ३३ मिनेटमा निर्धारण गरिएको छ । तर प्रतिकूल मौसम वा प्राविधिक त्रुटिहरूको मामलामा भने प्रक्षेपण दुई घण्टा पछिसम्म अर्थात विहान १० बजेर ३३ मिनेट जाँदासम्म धकेल्न सकिनेछ ।
आर्टेमिस-१ मा कुनै पनि मानिसलाई चन्द्रमामा पठाइने छैन। रकेटलाई ओरियन क्याप्सुलमा पठाइनेछ, जुन छ फिटको अन्तरिक्ष क्याप्सुल हो। यो क्याप्सुलले मानिसलाई फेरि चन्द्रमामा लैजान महत्वपूर्ण भूमिका खेल्नेछ ।
प्रक्षेपण पछि ओरियन क्याप्सुल चन्द्रमा तर्फ सर्नेछ। क्याप्सुल अन्तरिक्षमा ४२ दिनसम्म मिसनमा रहनेछ र अक्टोबर १० मा पृथ्वीमा फर्किनेछ।
किन ओरियन क्याप्सुल खाली पठाइदैछ ?
वास्तवमा अहिले मानिस चन्द्रमामा पाइला राखेर मात्र फर्कन चाहँदैनन् । मानिसहरु भविष्यमा चन्द्रमामा उपनिवेश स्थापना गर्न चाहन्छन्। आर्टेमिस मिसन अन्तर्गत जाने अन्तरिक्ष यात्रीहरू लामो समयसम्म त्यहाँ बस्न लागेका छन् । अन्तरिक्ष यात्रीहरू ओरियन क्याप्सुलमा बसेर चन्द्रमामा जान्छन् ।
वैज्ञानिकहरूले यसलाई अन्तरिक्षको अत्यन्त जटिल वातावरणको अनुसन्धान गर्न खाली पठाउँदैछन्। यो एक प्रकारको रिहर्सल हो। ओरियन पूरै खाली नहुने भएतापनि यसमा छवटा नयाँ प्रकारका स्पेससूटहरू हुनेछन्, जसले यसले विकिरणको स्तरबाट जोगाउँछ कि गर्दैन भन्ने देखाउनेछ। यससँगै शून्य गुरुत्वाकर्षण देखाउने खेलौना हुनेछ।
ओरियन कसरी फर्कने छ ?
पृथ्वीको कक्ष छोडे पछि, ओरियनको आफ्नै रकेट प्रणाली हुनेछ जसबाट यो चन्द्रमा पुग्नेछ। यसले चन्द्रमाको वरिपरि अंडाकार आकारमा परिक्रमा गर्नेछ। मिसन पूरा भएपछि उनी फेरि यो रकेट लिएर पृथ्वीतर्फ जानेछन् । पृथ्वीको कक्षमा प्रवेश गर्दा यसको गति ३९ हजार ४ सय किलोमिटर प्रतिघण्टा हुनेछ, जसलाई घटाउन ११ प्यारासुटको प्रयोग गरिने छ । पछि ओरियन प्रशान्त महासागरमा अवतरण गर्नेछ।
यस मिसनका विशेषता
- रकेटलाई जमिन छोडेर कक्षाबाट बाहिर जान ३ मिनेट ४० सेकेन्ड लाग्नेछ।
- प्रत्येक मिनेटमा ४ लाख ९ हजार लिटर तरल हाइड्रोजन र अक्सिजन जलेर रकेटलाई शक्ति दिनेछ ।
- ओरियनको रकेट ९८ मिटर अग्लो छ, जुन स्ट्याच्यु अफ लिबर्टीभन्दा अलि बढी छ।
- रकेटका दुई बूस्टर पृथ्वीको गुरुत्वाकर्षणबाट मुक्त भएको दुई मिनेट पछि अलग हुनेछन्।
- रकेटले ४० लाख किलोग्राम थ्रस्ट उत्पादन गर्नेछ, जसले यसलाई पृथ्वीबाट बाहिर निकाल्नेछ।
- मिसन करिब छ हप्ता सम्म चल्नेछ।
- पृथ्वीको घडटण् किलोमिटर माथि गएपछि, ओरियन पूर्ण रूपमा स्वतन्त्र हुनेछ।
- आर्टेमिस-१ मिसनले कुल २१ लाख किलोमिटरको दूरी तय गर्नेछ। यसमा पृथ्वी र पृथ्वीको दूरी, ओरियनको चन्द्रमाको परिक्रमा पनि जोडिएको छ।
- ओरियनले पृथ्वीबाट चन्द्रमासम्म ४५०,६०० किलोमिटरको दुरी तय गर्नेछ।
यो कुनै संयोग होइन कि ५० वर्षपछि, ग्रीक अपोलोका जुम्ल्याहा बहिनीहरूको नाममा आर्टेमिस मिशनको नाम राखिएको छ। चन्द्रमामा अन्तिम अपोलो मिसन सन् १९७२ मा थियो। आर्टेमिस कार्यक्रमको लक्ष्य व्यक्तिगत अन्तरिक्ष यात्रीहरूलाई चन्द्रमामा पुग्नु हो। यससँगै नासाले यो मिसनमार्फत पहिलो पटक चन्द्रमाको अँध्यारो भागको अन्वेषण गर्न चाहन्छ ।
मंगल ग्रह पनि यस मिशनसँग सम्बन्धित छ। वास्तवमा सौर्यमण्डलमा मानवको वास्तविक लक्ष्य मंगल ग्रह हो। तर त्यहाँ पुग्नु अघि वैज्ञानिकहरू चन्द्रमाको माध्यमबाट अनुभव लिन चाहन्छन्। जसले गर्दा उनीहरूलाई आउने कठिनाइ र कठिनाइहरूको बारेमा थाहा छ।