युक्रेन-रूस युद्ध : भ्याकुम बम के हो ? यो कति खतरनाक हुन्छ ?
प्रकाशित मिति : फाल्गुन १९, २०७८ बिहीबार
पछिल्लो सात दिनदेखि रुस र युक्रेनबीच जारी युद्धमा आक्रामकता बढ्ने संकेत देखिएको छ । बुधबार साँझ रुसले युद्धमा अहिलेसम्म ४९८ सैनिकको मृत्यु भएको र १५९७ सैनिक घाइते भएको बताएको छ ।
यसैबीच, युक्रेनी अधिकारीहरूले रुसी आक्रमणमा हालसम्म आफ्ना २००० भन्दा बढी सर्वसाधारण मारिएको दाबी गरेका छन्। युक्रेनी सहर मारियुपोल लगायतका अन्य सहरमा दुई पक्षबीच भीषण युद्ध चलिरहेको छ । तर यी सबैको बीचमा रुसले थर्मोबारिक हतियार प्रयोग गरेको आरोप लगाइएको छ, जसलाई भ्याकुम बम पनि भनिन्छ।भ्याकुम बमको प्रयोगलाई लिएर विश्वभर विवाद भएको छ किनभने तिनीहरू समान आकारका बमहरू भन्दा खतरनाक छन्।
भ्याकुम बमले कसरी काम गर्छ ?
भ्याकुम बमलाई एरोसोल बम पनि भनिन्छ। यसका साथै यसलाई इन्धन वायु विस्फोटक पनि भनिन्छ। किनभने यो बममा इन्धनको कन्टेनर छ जसमा दुईवटा छुट्टाछुट्टै विस्फोटक चार्जहरू जोडिएका छन्।
यो रकेट वा विमानबाट बम जस्तै छोड्न सकिन्छ। जब यो बम लक्ष्यमा पुग्छ, पहिलो विस्फोटमा, इन्धन कन्टेनरले खुला रूपमा इन्धन वरपरको क्षेत्रमा फैलाउँछ र बादलको आकार दिन्छ।
यो बादल कुनै पनि भवन छिर्न सक्छ, जुन पूर्ण रूपमा बन्द छैन। यसपछि, दोस्रो विस्फोटमा, यो बादलले आगो समात्छ, जसले आगोको ठूलो गोला उत्पन्न गर्दछ।
यसले ठूलो विस्फोट लहरलाई जन्म दिन्छ, जसले वरपरको सबै अक्सिजनलाई अवशोषित गर्दछ। यस बमबाट सैन्य उपकरणदेखि विशेष डिजाइन गरिएका बलियो भवनहरू भत्काउन र मानिसको ज्यान जान सक्छ।
यी हतियारहरू विभिन्न उद्देश्यका लागि प्रयोग गरिन्छ। तिनीहरू विभिन्न आकारहरूमा बनाइएका छन्, सिपाहीहरूले फ्याँकेका ग्रेनेडहरूदेखि लिएर काँधमा चलाउने रकेट लन्चरहरूबाट फायर गरिएका हुन्छ ।
के युक्रेनमा भ्याकुम बम प्रयोग भइरहेको छ ?
अमेरिकाका लागि युक्रेनकी राजदूत ओक्साना मार्कारोभाले रुसले भ्याकुम बम प्रयोग गरेको आरोप लगाएकी छन् । अहिलेसम्म यो दाबीको आधिकारिक पुष्टि भएको छैन । तर, पछिल्ला केही दिनमा युक्रेनमा थर्मोबारिक बम प्रक्षेपण गर्ने रकेट लन्चरहरू देखिएका छन्।
भ्याकुम बम प्रयोग गर्नको लागी नियम ?
अहिलेसम्म यी बमहरू प्रयोग नगर्नका लागि कुनै अन्तर्राष्ट्रिय कानुन बनेको छैन। तर यदि कुनै देशले तिनीहरूलाई आवासीय क्षेत्र, विद्यालय वा अस्पतालहरूमा प्रयोग गर्छ भने, त्यस अवस्थामा यो १८९९ र १९०७ को हेग महासन्धि अन्तर्गत युद्ध अपराधको लागि मुद्दा चलाउन सकिन्छ।
अन्तर्राष्ट्रिय फौजदारी अदालतका अभियोजक करिम खानले आफ्नो अदालतले युक्रेनमा हुन सक्ने सम्भावित युद्ध अपराधका मुद्दाहरूको अनुसन्धान गर्ने बताएका छन्।बिबिसि