२०० अर्ब डलर दान गर्ने बिल गेट्सको प्रतिबद्धता, एलन मस्कमाथि लगाए यस्ता गम्भीर आरोप
प्रकाशित मिति : बैशाख २५, २०८२ बिहीबार
माइक्रोसफ्टका सह-संस्थापक तथा विश्वका चर्चित परोपकारी बिल गेट्सले सन् २०४५ सम्ममा आफ्नो परोपकारी फाउन्डेशनमार्फत २०० अर्ब डलर दान गर्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेका छन्। बिहीबार यो घोषणा गर्दै उनले टेस्ला र स्पेसएक्सका सीईओ एलन मस्कमाथि अमेरिकी विदेशी सहायता बजेटमा ठूलो कटौती गरेर ‘विश्वका गरिब बालबालिकाहरूलाई मारिरहेको’ गम्भीर आरोप लगाए।
६९ वर्षीय गेट्सले आफ्नो सम्पत्तिको लगभग सबै हिस्सा वितरण गर्ने योजनालाई तीव्रता दिइरहेको र सन् २०४५ को डिसेम्बर ३१ मा फाउन्डेशन बन्द गर्ने बताए। यो रकमले पोलियो, मलेरिया जस्ता रोग उन्मूलन, महिला र बालबालिकाको रोक्न सकिने मृत्यु अन्त्य र विश्वव्यापी गरिबी न्यूनीकरणमा सहयोग पुग्ने उनको विश्वास छ।
यो घोषणा अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको प्रशासनले अन्तर्राष्ट्रिय सहायता बजेटमा कटौती गरेको पृष्ठभूमिमा आएको हो। मस्कको नेतृत्वमा रहेको सरकारी दक्षता विभाग (डिओजीइ)ले यी कटौतीहरूको घोषणा गरेको छ। ‘विश्वका धनी व्यक्तिले गरिब बालबालिकालाई मारिरहेको दृश्य सुन्दर छैन’, गेट्सले भने। रायटर्ससँगको अन्तर्वार्तामा उनले कोष कटौतीले आगामी चारदेखि छ वर्षमा मृत्युदर घटाउने दशकौंको प्रगति उल्टिने चेतावनी दिए।
‘मृत्युको संख्या पहिलोपटक बढ्नेछ, स्रोत अभावले लाखौं थप मृत्यु हुनेछ’, उनले भने। तर, आगामी २० वर्षमा सरकारहरूले बालबालिकाको जीवन रक्षामा ध्यान दिने उनको आशा छ।
गेट्स र मस्कबीच विगतमा धनाढ्यहरूले दानमार्फत समाजलाई सहयोग गर्नुपर्ने कुरामा सहमति थियो, तर हालैका वर्षहरूमा उनीहरूबीच विवाद बढेको छ। ‘म मरेपछि मानिसहरूले धेरै कुरा भन्लान्, तर उनी धनी भएर मरे भन्ने कुरा त्यसमा हुनेछैन’, गेट्सले आफ्नो वेबसाइटमा लेखे।
उनले विश्वका धनी देशहरूले गरिबहरूको पक्षमा उभिन छोडेको भन्दै अमेरिका, बेलायत र फ्रान्स जस्ता प्रमुख दाताहरूको कटौतीप्रति चिन्ता व्यक्त गरे। फाउन्डेशनको ठूलो कोष भए पनि सरकारी समर्थन बिना प्रगति सम्भव नहुने उनको भनाइ छ।
अफ्रिकामा सहायता कटौतीको जवाफमा केही सरकारहरूले बजेट पुनर्विनियोजन गरेकोमा गेट्सले प्रशंसा गरे, तर अमेरिकी कोष बिना पोलियो उन्मूलन असम्भव हुने बताए। फाउन्डेशनको २५औं वार्षिकोत्सवमा यो घोषणा गरिएको हो, जुन गेट्सले सन् २००० मा तत्कालीन पत्नी मेलिन्डा फ्रेन्च गेट्ससँग स्थापना गरेका थिए। पछि वारेन बफेट पनि यसमा सामेल भए।
हालसम्म फाउन्डेशनले १०० अर्ब डलर दान गरिसकेको छ, जसले लाखौं जीवन बचाएको र गाभी, ग्लोबल फन्ड जस्ता पहलहरूलाई समर्थन गरेको छ। गेट्सको व्यक्तिगत सम्पत्तिको ९९५ खर्च गरेपछि फाउन्डेशन बन्द हुनेछ। हाल उनको सम्पत्ति १०८ अर्ब डलर अनुमान गरिएको छ।
फाउन्डेशनको वार्षिक बजेट सन् २०२६ सम्ममा ९ अर्ब डलर पुग्नेछ। यद्यपि, विश्व स्वास्थ्य संगठनमा यसको प्रभाव र जवाफदेहितामाथि प्रश्न उठेका छन्। गेट्स स्वयं कोभिड- १९ महामारीमा षड्यन्त्र सिद्धान्तको शिकार भएका थिए।
उनले हालै ट्रम्पसँग विश्व स्वास्थ्यमा लगानीको महत्त्वबारे कुरा गरेको रायटर्सलाई बताए। ‘अन्य धनी व्यक्तिहरूले आफ्नो दानको गति र मात्रा बढाएर गरिबहरूका लागि प्रगति तीव्र गर्न सकिन्छ भन्ने सोचून्, किनकि यो समाजलाई फिर्ता दिने प्रभावकारी तरिका हो’, गेट्सले भने।