शीतयुद्ध अन्त्य गर्ने मिखाइल गोर्बाचेभको ९१ वर्षको उमेरमा निधन
प्रकाशित मिति : भाद्र १४, २०७९ मंगलबार
शीतयुद्ध अन्त्य गर्ने मिखाइल गोर्बाचेभको ९१ वर्षको उमेरमा निधन भएको छ । रक्तपात नगरी शीतयुद्धको अन्त्य गरेका तर सोभियत संघको पतन रोक्न असफल भएका मिखाइल गोर्बाचेभको मंगलबार निधन भएको हो ।
अन्तिम सोभियत राष्ट्रपति गोर्बाचेभ संयुक्त राज्य अमेरिकासंग हतियार कटौती सम्झौता र पश्चिमी शक्तिहरुसंग साझेदारी गरेर दोश्रो विश्वयुद्ध देखि विभाजित भएको युरोप फलामको पर्दा हटाउन र जर्मनी को पुन: एकीकरण को लागी भूमिका खेलेका थिए ।
जब १९८९ मा कम्युनिस्ट पूर्वी युरोपको सोभियत ब्लक राष्ट्रहरूमा लोकतन्त्र समर्थक विरोधहरू फैलियो, उनी बल प्रयोग गर्नबाट टाढा रहे । जबकि अघिल्लो क्रेमलिन नेताहरूले १९५६ मा हंगेरी र १९७८ मा चेकोस्लोभाकियामा विद्रोहलाई कुचल्न ट्याङ्कहरू पठाएका थिए।
तर आन्दोलनले सोभियत संघका १५ गणतन्त्रमा स्वायत्तताको आकांक्षालाई उकास्यो, जुन अर्को दुई वर्षमा अराजक शैलीमा विघटन भयो।
सन् १९८५ मा सोभियत कम्युनिष्ट पार्टीको महासचिव बनेपछि मात्र ५४ वर्षको उमेरमा उनले सीमित राजनीतिक र आर्थिक स्वतन्त्रताहरू ल्याई प्रणालीलाई पुनरुत्थान गर्ने योजना बनाएका थिए तर उनका सुधारहरू नियन्त्रणबाट बाहिर गए।
उनको वाक् स्वतन्त्रताको’ग्लासनोस्ट’ नीतिले पार्टी र राज्यको पहिले अकल्पनीय आलोचनालाई अनुमति दियो । साथै लाटभिया, लिथुआनिया, इस्टोनिया र अन्यत्रका बाल्टिक गणतन्त्रहरूमा स्वतन्त्रताको लागि दबाब दिन थालेका राष्ट्रवादीहरूलाई पनि उत्प्रेरित गर्यो।
धेरै रुसीहरूले गोर्बाचेभलाई उनका सुधारहरूले देखा परेको अशान्तिको लागि कहिल्यै माफ गरेनन् । तिनीहरूको जीवनस्तरमा आएको गिरावटलाई प्रजातन्त्रको लागि तिर्नु परेको ठूलो मूल्यका रूपमा उनीहरूले लिए ।
३० जुनमा अस्पतालमा गोर्बाचेभलाई भेटेपछि उदारवादी अर्थशास्त्री रुस्लान ग्रिनबर्गले भने: “उनले हामीलाई सबै स्वतन्त्रता दिए – तर हामीलाई के गर्ने थाहा छैन।”