कहिले फेरिएला घरको छानो
प्रकाशित मिति : पुस १३, २०७८ मंगलबार
एउटा गोठ जस्तो आधा भाग मात्र भएको घर । घरको छानोपट्टिको भाग छैन । ढुङ्गाका गारो पनि हार नमिलेको मकैको दाना जस्तै । आधा भाग मात्र भए पनि पालले छोपिएको छ । घरको सिकुवामा कुकुर छ । घर चुहिन थालेसँगै मान्छेले घर छाड्यो तर कुकुर भने त्यहीँ छ ।
ताप्लेजुङ, फक्ताङ्लुङ गाउँपालिका—४ खानी गाउँका पूर्णबहादुर तामाङको त्यो घर पनि गत वर्ष बर्खे झरीले भत्काएको थियो । उहाँ अहिले अरूको बनाएका घरमा शरण लिएर बस्नुभएको छ । ७६ वर्षीय पूर्णका धेरै वर्ष फेरिए, कपाल सेताम्य भयो तर अहिलेसम्म घरको छानो फेरिएको छैन । अर्थाभावका कारण उहाँले अहिलेसम्म खरको छानो फेर्न सक्नुभएको छैन ।
उहाँ पुर्खाका पालादेखि नै खरले छाएको घरमा बस्दैआउनुभएको हो । दश वर्ष अगाडि खानी गाउँमा सबै एक प्रकारको घर थियो – खरले छाएको । विस्तारै केही पैसा हुनेले घरको छाना फेर्दै गए । केही विपन्न परिवारको भने अहिले पनि उस्तै छ ।
अरुको घरको छानो हेर्दै मन अमिलो बनाएर बस्नुपर्ने तामाङले सुनाउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “सबै टिनले छाएको घरमा बस्दा आफू खरले छाएको र त्यसमा पनि झरी पर्दा चुहिने घरमा बस्नुपर्दा आफ्नै भाग्यलाई दोष दिन्छु ।”
सोही गाउँकी सुनमाया तामाङको पनि व्यथा उस्तै छ । उहाँको आफ्नै आँखाले छिमेकीको घर छाउन नसकेर ढलेको देखेको छ । आफ्नो पनि घर भत्किएला कि भन्ने चिन्ताले उहाँलाई घरिघरि पोलिरहन्छ ।
अहिले गाउँघरमा अन्नबाली घर भित्र्यासकिएको छ । फुर्सदिलो यस समयमा गाउँघरमा घर बनाउन तथा छानो छाउन खर जुटाउने र छाउने समय हो । गत वर्ष नै स्थानीय तहहरूबाट खरको छानामुक्त बनाइदिने भनी प्राविधिक आएर घरको चार कुना नापजाँच गरेका थिए । सुनमायाको घरको छानो गत वर्ष नै छाउनुपर्ने थियो । उहाँले घर छाउनका लागि खर काट्न तयारी गर्दागर्दै स्थानीय तहबाट प्राविधिक आएर चार कुन नापजाँच गर्नुभयो ।
खरले छाएका घरमा जस्ताको पाता दिइने भएपछि उहाँको खुशीको सीमा नै रहेन । त्यो खुशी धेरै समय रहेन । गत वर्ष नै नापजाँच गरिए पनि अहिलेसम्म जस्ताको पाता नपाउँदा उहाँमा निराशा छाएको छ । उहाँले भन्नुभयो, “गाउँपालिकादेखि आएका प्राविधिकले अर्को चरणमा आउँछ भनेपछि आशा गरेर बसेका छौँ । दिने नदिने थाहा छैन । नदिने भए खर जुटाएर भए पनि छाना छाउनैप¥यो । चुहिने घरमा त बस्न सकिन्न ।”
सिदिङ्वा गाउँपालिका—४ साब्लाखु निवासी खोमनाथ खड्काका मुहारमा पनि आजभोलि खुशीका रेखा देखिन छाडेको छ । जाडो मौसम सुरु भएको छ । घरको छाना मक्किएर झरिसक्यो । छानो उदाङ्गो हुँदै छ । अझ हावाहुरीको समय आउँदै छ । त्यसैको पिरले खड्कामा खुशी हराउँदै गएको छ । गत वर्ष नै जस्ताको पाता दिने भनेर घर नापजाँच गरिए पनि दुई वर्ष बित्न लाग्दा अहिलेसम्म जस्ताको पाता नपाउँदा आफूलाई दुःख लागेको उहाँले सुनाउनुभयो ।
पूर्णबहादुर, सुनमाया र खोमनाथ मात्र नभई जिल्लाका एक हजार ८७४ घरपरिवारको व्यथा उस्तै छ । अर्थाभावका कारण खरको छानामुनि बस्न बाध्य भएका एक हजार ८७४ परिवारको घरका छाना छाउन सहरी विकास तथा भवन निर्माण विभागको नयाँ जस्तापाताको छाना लगाउने कार्यक्रममार्फत गत वर्ष नै नापचाँच गरिएको छ । त्यसैको आसमा बसेका परिवार अहिले दोधारमा छन् ।जस्तापाता पाइएला भनी बसेका उनीहरूमा निक्कै छट्पटीसमेत सिर्जना भएको छ । खर काटेर घरको छानो छाउन थालौं भने घर नापजाँच गरिएकाले जस्तापाता पाइहालिन्छ कि भन्ने आशा पनि तिनलाई छ ।