डिप्रेसनबाट बच्ने उपाय
प्रकाशित मिति : फाल्गुन २६, २०७५ आईतबार
मन कमजोर हुने अवस्थालाई डिप्रेसन भनिन्छ । मानसिकरोगका २ प्रकार– कडाखालको मानसिकरोग र सामान्यखालको मानसिकरोगमध्ये डिप्रेसनलाई सामान्यखाले मानसिकरोगमा लिइन्छ । डिप्रेसनपश्चात् मानिसको अधिकांश समय मनमा खिन्नता हुने गर्छ । मानिसलाई यतिवेला उदास तथा दिक्क लागेको अनुभव हुने गर्छ । व्यक्तिमा निहित आत्मबल कमजोर हुनु, खुसीको अनुभव नै नहुनु नै डिप्रेसन हो । यो बढ्दै जाँदा मानिसको मनमा नकारात्मक सोचाइ क्रमशः बढ्दै जान्छ । मानिसले डिप्रेसनको अवस्थामा ‘जीवन नै व्यर्थ हो, बाँचेर केही फाइदा छैन’ जस्ता नकारात्मक कुरा सोच्न थाल्छ । यसबाट आत्महत्याको चाहना प्रबल हुँदै जान्छ ।
डिप्रेसनका कारण
– वंशानुगत
– शारीरिक अस्वस्थता, अपांगता वा अन्य
– मनोवैज्ञानिक कारण
– कतिपय सामाजिक मूल्य
–मान्यता तथा अभ्यास
– आर्थिक अभाव
– सम्बन्ध टुट्नु
– बेरोजगारी
– अशिक्षा
– बलात्कार तथा अन्य आपराधिक घटना
– विभिन्न प्रकारका दबाब
– घरेलु हिंसा
– आतंकजन्य क्रियाकलाप मानिसलाई मनोवैज्ञानिक रूपमा कमजोर बनाउने सबै कुरा डिप्रेसनको कारण बन्न सक्छन् ।
डिप्रेसनको सुरुवाती लक्षण भनेको पहिलेजस्तो खुसी नहुनु हो । विषयलाई सही रूपमा बुझ्न नसक्दा सामान्यखाले कुराप्रतिको असन्तुष्टिबाट बिस्तारै खसी गुम्दै जाँदा मानिस कालान्तरमा डिप्रेसनको सिकार बन्न सक्छ । लक्षण मानिसको सामान्य काममा बाधा आउनु नै डिप्रेसनको प्रमुख लक्षण हो । विद्यार्थी हो भने उसको पढाइमा ध्यान जाँदैन, काम गरिरहेको मान्छेको काममा ध्यान जाँदैन ।
सामान्यतया डिप्रेसनका बिरामीमा निम्न लक्षण पाइने गरेको छ–
– मनमा नकारात्मक सोचाइ बढी आउनु ।
– काममा मन नजानु ।
– एक्लै बस्न मन लाग्नु ।
– खाना खान मन नलाग्नु ।
– निद्रा नलाग्नु ।
– आत्महत्या गर्न मन लाग्नु ।
– नसालु पदार्थको सेवनमा लिप्तता बढ्नु ।
डिप्रेसनबाट बच्ने उपाय
अस्वस्थ जीवनशैलीका कारण अधिकांश मानिसमा तनाव हुने गर्छ । यसको व्यवस्थापन गर्न नसक्दा उनीहरू डिप्रेसनको सिकार हुने गरेका छन् । यसर्थ, स्वस्थ जीवनशैली अपनाउनुपर्छ । समयमा सुत्ने–उठ्ने, सन्तुलित आहारसँगै पर्याप्त आराम गर्न आवश्यक छ ।
– दैनिक काम गर्दा हुने तनावलाई सकारात्मक रूपमा लिनुपर्छ । आइपर्ने समस्याको चिन्ता लिएर बस्नुभन्दा समाधानको उपाय खोज्ने गर्नुपर्छ ।
– लामो समयसम्म एउटै काम गरिहनुहुँदैन । बीच–बीचमा घुम्न जानेजस्ता क्रियाकलाप गर्नाले फ्रेस भइन्छ ।
– फास्टफुड, जंकफुड, धूम्रपान र मध्यपानबाट टाढा रहनुपर्छ । अत्यधिक मात्रामा चिया–कफी पनि सेवन गर्नुहुँदैन । यसले निद्रा गडबडीको समस्या निम्त्याउँछ ।
– निष्क्रिय जीवनशैली त्याग्नुपर्छ । सामाजिक कार्यमा सक्रिय हुनुपर्छ ।
– मनोरोगलाई भयानक रूपमालिनुहँदैन । यदि, मानसिक समस्या भएको संकेत भएमा तुरुन्त चिकित्सकको सल्लाह लिनुपर्छ ।