खुल्यो एयरक्राफ्ट म्युजियम
प्रकाशित मिति : मंसिर १७, २०७४ आईतबार
, काठमाडौं
मंसिर १७, २०७४-ठूला जेट विमानले एउटा देशबाट अर्को देशका लागि घण्टौंको उडानमा मालसामान (कार्गो) बोक्ने गर्छन् । यस्तो कार्गो बोक्न धेरै विकसित देशहरूमा छुट्टै विमान हुन्छन् । तर, ठूला कमर्सियल जेट विमानभित्र यात्रुका साथै कार्गो पनि बोक्ने फरक स्थान बनाइएको हुन्छ । तीनलाई कार्गो कम्र्पाटमेन्ट भनिन्छ । कार्गो कम्पार्टमेन्टभित्र मालसामान, मोटर, कार, खाद्यान्न, चौपाया आदि राखेर एउटा देशबाट अर्को देशमा लैजान सकिन्छ ।
तर, काठमाडौंको सिनामंगलमा राखिएको एउटा जेट विमानको कार्गो कम्र्पाटमेन्टमा भने हरेक दिन विद्यार्थीको भीड लाग्छ । उनीहरू त्यहाँस्थित एभिएसन म्युजियम कसरी बन्यो भन्नेबारे वृत्तचित्र हेरेर आनन्द लिइरहेका हुन्छन् । जहाजमा सबैभन्दा महँगो टिकट पर्ने अघिल्तिरको बिजनेस क्लासमा ४०/५० जना विद्यार्थी हुन्छन् । उनीहरू पनि आरामले कुर्चीमा बसेर
हवाईजहाज विज्ञानसँग सम्बन्धित वृत्तचित्र हेरिरहेका भेटिन्छन् ।
हवाईजहाजका विभिन्न पक्षहरूबारे धेरैभन्दा धेरै ज्ञान दिने उद्देश्यले धनगढीस्थित वेद उप्रेती ट्रस्टले सिनामंगलमा स्थापना गरेको दोस्रो विमान संग्रहालय गएको सोमबारदेखि सबैका लागि खुला भएको छ । सर्वसाधारणका लागि खुला गरिनुभन्दा ३ साताअघि कक्षा ९ देखि १२ सम्मका विद्यार्थीका लागि मात्रै खुला गरिएको थियो । यी २१ दिनमा काठमाडौं उपत्यका र काभ्रेका गरी ५० हजार विद्यार्थी यो संग्रहालय हेर्न आएका थिए ।
‘२१ दिनमा जति विद्यार्थी आए उनीहरूले निकै अभिरुचि र उत्सुकताका साथ अवलोकन गरे,’ क्याप्टेन वेद उप्रेतीले भने, ‘सबैले फोटो खिचे । अनि जहाजबारे सक्दो जानकारी लिए ।’
धेरै विद्यार्थीले यो म्युजियम विद्यार्थीका लागि निकै उपयोगी र जानकारीमूलक रहेको भनेर कमेन्ट बुकमा लेखेका पनि छन् । कतिले त भविष्यमा आफू पनि उड्डयन क्षेत्रमै करिअर बनाउने सोचसमेत व्यक्त गरेका छन् । राजधानीकै एक विद्यालयमा कक्षा १० मा अध्ययनरत ऐश्वर्या राईले लेखेकी छन्, ‘म भविष्यमा एयरहोस्टेस बन्नका लागि यहाँबाट प्रेरित भएँ ।’ त्यस्तै अर्की छात्रा रक्षा राजवंशीले लेखेकी छिन्, ‘ सिकाइका लागि यो धेरै राम्रो थलो रहेछ । म आशा गर्छु, भविष्यमा थुप्रै नेपाली विद्यार्थीले उड्डयन क्षेत्रमा आफ्नो करिअर बनाउने छन् ।’ अनि समिक सुब्बाले आफ्नो भविष्यको पेसा जहाजसँगै सम्बन्धित हुने धारणा राखेका छन् ।
ऐश्वर्य, रक्षा र समिकजस्तै धेरै विद्यार्थीले यो संग्रहालयबाट आफूमा हवाई यातायातप्रति रुचि जागेको आशय व्यक्त गरेका छन् ।
केहीले भने यो संग्रहालयको सुधारका लागि सकारात्मक सुझावहरूसमेत दिएका छन् ।
त्यसो त जहाजभित्र सक्कली सिट छैनन् । किनभने यसको इन्जिन, ककपिटभित्र रहेका यन्त्र उपकरण, सिट आदि निकै महँगो हुन्छ । त्यसैले विमान खरिद गर्ने टर्किस टेक्निक नामको कम्पनीले संग्रहालयका लागि विमान लिनुअघि नै ती उपकरण इस्तानबुल लगिसकेको थियो ।
त्यसैले केही विद्यार्थीले जहाजका सिटहरूजस्तो हो त्यस्तै हुनुपर्ने विचार राखेका हुन् । इन्जिनलगायत ककपिटमा सक्कली नेभिगेटरहरू जडान गरिए जहाज विज्ञानबारे अझ धेरै जानकारी पाइने उनीहरूको भनाइ हो ।
तर, एउटा बिग्रेको विमानभित्र जेजति बनाइएको छ, त्यो पनि आफैंमा कम भने छैन । क्याफे, वृत्तचित्र हल र फोटो ग्यालरी हेर्न लायक छन् । युद्धकालमा प्रयोग गरिएका जहाजका मोडल, हाल संसारभर उडानमा रहेका जेट कमर्सियल विमान, नेपालको हवाई इतिहासमा प्रयोग भएका पुराना जहाज आदिका नमुना यहाँ देख्न पाइन्छ । चिडियाखाना, नारायणहिटी, दरबार, मठमन्दिरलगायत स्थानमा शैक्षिक भम्रणमा जाने विद्यार्थीका लागि यो विमान संग्रहालय (एभिएसन म्युजियम) छुट्नै नहुने गन्तव्य हो ।
जहाजबारे रुचि राख्ने र भविष्यमा पाइलट, एरोनटिकल इन्जिनियर, एयरहोस्टेस, फ्लाइट एटेन्डेन्ट, एयर ट्राफिक कन्ट्रोलरलगायतका इन्जिनियरिङ पेसा अपनाउनेका लागि पनि यो पहिलो प्रेरणाको स्रोत हुन सक्छ ।
संसारभरका नागरिक उड्डयन संस्थाहरूको छाता संगठन अन्तर्राष्ट्रिय उड्डयन संगठन (आईकाओ) ले विश्वभर यस्तै जनशक्ति बढाउन ‘आगामी पुस्ताका नागरिक उड्डयनकर्मी कार्यक्रम’ (एनग्याप) चलाइरहेको छ । यसै अभियानअन्तर्गत यो संग्रहालय सञ्चालन गरिएकाले नेपालभरका माध्यमिक र उच्च माध्यमिक तहका विद्यार्थीका लागि टिकट शुल्क छुट दिइएको छ ।
यहाँभित्र अवलोकन गर्न सर्वसाधारणले २ सय ५० रुपैयाँ तिर्नुपर्छ । अपांगता भएकाले १ सय २५ रुपैयाँ तिरे पुग्छ । ५ वर्षसम्मका बालबालिकालाई टिकट लाग्दैन । कक्षा ९ देखि १२ सम्मका विद्यार्थीलाई विद्यालयको सिफारिसपत्रका आधारमा नि:शुल्क प्रवेश दिइन्छ । अन्य विद्यार्थीले परिचयपत्र देखाएर १ सय २५ रुपैयाँ तिरे पुग्छ ।
यो संग्रहालय नागरिक उड्डयन प्राधिकरणको करिब १८ रोपनी जग्गामा छ । यहाँभित्र सानो हेलिकप्टर पनि राखिएको छ । ट्रस्टले मासिक करिब ५ लाख रुपैयाँ भाडा तिर्ने गरी यो ठाउँ १० वर्षका लागि लिएको हो । ट्रस्टले संग्रहालय बनाउन करिब ७ करोड रुपैयाँ खर्च भएको जनाएको छ ।
टर्कीको राजधानी इस्तानबुलबाट काठमाडौंका लागि उडेको टर्किस ध्वजाबाहक यो विमान २०७१ फागुन २० गते काठमाडौंमा अवतरणका क्रममा धावनमार्गमै दुर्घटनामा परेको थियो । आठ महिना मात्रै उडेको एयरबस कम्पनीको ३३०–३०० सिरिजको यो विमान विश्वभर कतै पनि संग्रहालयमा प्रयोगमा छैन ।
Ekantipur