‘महिनामा ६० हजारबढी नेपाली विदेशिन्छन्’ : गुरुदत्त सुवेदी, निर्देशक, वैदेशिक रोजगार विभाग
प्रकाशित मिति : असार २५, २०८० सोमबार
नेपालीहरु रोजगारीको लागि विदेशिने क्रम दिनानुदिन बढ्दो अवस्थामा छ । पछिल्लो समय वैदेशिक रोजगारीका लागि श्रम स्वीकृति लिनेहरूको संख्या बढ्दो छ । चालु आर्थिक वर्षको १२ महिनामा साढे सात लाख भन्दा बढीले श्रम स्वीकृति लिएको वैदेशिक रोजगार विभागको तथ्यांकमा उल्लेख छ । नेपाली युवाहरु यसरी कुन-कुन देश गइरहेका छन् ? ठगी तथा विदेशमा अलपत्र परेका घटनाहरुको अवस्था के छ ? यी विषयमा वैदेशिक रोजगार विभागका निर्देशक तथा सूचना अधिकारी गुरुदत्त सुवेदीसँग खसोखासका लागि सुरज घिमिरेले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश :
– त्रिभुवन अन्तराष्ट्रिय विमानस्थलमा देखिने युवाहरुको भिडभाडबाट अनुमान लगाउन सकिन्छ, कि युवाहरु रोजगारीको लागि विदेशीन बाध्य छन् । वैदेशिक रोजगार विभागको तथ्यांकले के भन्छ ?
वैदेशिक रोजगार विभागको तथ्यांकमा वैदेशिक रोजगारमा जाने नेपालीहरुको संख्यामा उल्लेख्य वृद्धि भएको छ । नेपालबाट वैदेशिक रोजगारीमा जान श्रम स्वीकृति लिनेको संख्याले नयाँ रेकर्ड बनाएको छ । दिनैपिच्छे श्रमस्वीकृति लिने बढिरहेका छन् । चालु आर्थिक वर्षमा मात्रै श्रम स्वीकृति लिएर विदेशिने नेपालीको संख्या ७ लाख ५१ हजार ८ सय ४ जना नाघेको छ ।
अघिल्लो आर्थिक वर्षको तुलना यो वर्ष श्रम स्वीकृति लिने लाखौंको संख्यामा बढेका छन् । अघिल्लो आर्थिक वर्षमा ६ लाख ३० हजार जनाले श्रम स्वीकृति लिएका थिए । चालु आर्थिक वर्षको असार २२ सम्म मात्रै ७ लाख ५१ हजार बढीले श्रम स्वीकृति लिइसके । अझ भनौं, आर्थिक वर्ष २०५०/५१ यता वैदेशिक रोजगारीमा जाने नेपाली यस चालु आर्थिक वर्षमा बढेका हुन् । श्रम स्वीकृति लिएर प्रत्येक महिना ६० हजारभन्दा बढी विदेशिने गरेका छन् । वैशाखमात्रै विश्वका ९० वटा देशमा ५४ हजार चार सय ५७ जना रोजगारीका लागि गएका छन् ।
– अहिले नेपालीहरुको रोजाइँमा कुन-कुन देशहरु रहेका छन् ? उनीहरुले के काम गर्छन् ?
पहिले विशेष गरि अरेबियन र खाडी मुलुकमा जानेहरु बढी हुन्थे । तर, अहिले पनि बढी त त्यता नै जाने गरेपनि विभिन्न यूरोपियन मुलुकहरु रोमानिया, क्रोएसिया, पोर्चुगल लगायतका देशमा जानेहरु पनि बढिरहेका छन् । अन्यत्र मुलुक जस्तै पछिल्लो समय युरोपियन मुलुकहरु नेपालीहरुको आकर्षकको गन्तव्य बनेको देखिन्छ । असार महिनाको तथ्यांक हेर्ने हो भने चाँही नेपाली कामदार सबैभन्दा धेरै मलेसिया गएका छन्। श्रमस्वीकृति लिई २ लाख ५५ हजार ६ सय २२ जना नेपाली कामदार यही असार महिनामा मात्र मलेसियामा गएका छन्। खासगरी नेपालीहरु विदेशी मुलुकमा मजदुरको रुपमै जाने गरेका छन् । त्यसमा पनि कारखाना, घरेलु, निर्माण क्षेत्र, सुरक्षागार्डको रुपमा काम गर्न गइरहेका छन् ।
– नेपाली दूतावास नै नभएको मुलुकामा पनि नेपालीहरु पुगेका छन् नि ? त्यसलाई तपाइँहरुले कसरी हेर्नुभएको छ ?
सामान्यतया पोर्चुगल भनौं अथवा साइप्रस भनौं, विभिन्न देशमा भिसा लिएर जाने र त्यहाँ केही समय काम गरिसकेपछि अन्य मुलुकहरुमा सर्ने गरेको पाइएको छ । अन्य आर्कषक मुलुकहरुमा बिना कामजाग सर्नेहरु बढेको हुनाले नेपालमा वैधानिक रुपमा श्रम स्विकृति नलिएका मुलुकहरुमा पनि नेपालीहरु गएर देखिने गरेको छ । त्यो चाँही निश्चित क्षेत्रबाट ट्रान्जिट रुपमा प्रयोग भएको हुनसक्ने हामीलाई लागिरहेको छ ।
– विदेश पठाउने भनेर ठगीएको भन्दै आउने गुनासाहरुको अवस्था के छ ?
जसरी वैदेशिक रोजगारमा जाने यूवाहरुको संख्या बढिरहेको छ, त्यसरी नै उजुरी र गुनासाहरु पनि बढिरहेका छन् । ठगीका मुद्धाहरु हेर्दा विशेषगरी म्यानपावर व्यवसायीले एउटा काम भनेर अर्को काम लगाइदिएको, पैसा लिएर नपठाएको भन्ने पनि छन् । त्यसैगरी व्यक्तिगत रुपमा आफ्नै नातागोताको हिसाबले म्यानपावरको एजेन्ट हुँ भन्दै ठगि गरेको उजुरीहरु पनि आउने गरेका छन् । जसरी संख्या बढिरहेको छ, त्यही अुनपातमा हामी ठगियौं भन्ने पीडितहरुको संख्या पनि बढ्दो क्रममा छ । त्यसो भएकोले हामीले यसलाई कसरी न्यूनिकरण गर्न सकिन्छ, सूचना तथा जनचेतना फैलाएर हुन्छ कि, बैंकमार्फत मात्र पैसा दिनुस्,यत्तिकै पैसा नबुझाउनुस् आधिकारीक म्यानपावर र कर्मचारीलाई मात्र पैसा बुझाउनु, पैसा बुझाइसकेपछि स्रोत खुलेको प्रमाण राख्नुस् भनेर भनिरहेका छौं । हामी लागिरहेका छौं । विस्तारै कमी आउँला तर अहिलेको अवस्थामा उल्लेखनीय रुपमा गुनासाहरु बढिरहेकै अवस्था छ ।
– दैनिक कति आउँछन् गुनासा तथा उजुरीहरु ?
दैनिक रुपमा सयबढी उजुरी तथा गुनासाहरु विभिन्न माध्यमबाट आइरहेको अवस्था छ ।
– ठगीका घटनाहरुलाई निराकरण गर्न तपाईहरुले के गर्नुभएको छ ?
हामीले सामान्यतया वैदेशिक रोजगारसँग सम्बन्धित, जसले विदेशमा पठाइसक्यो, पठाइसकेपछि पनि भनेको काम पाएन वा काम दिएन भनेर नेपाली कामदारहरु फर्किएर आइसकेपछि अथवा उहाँहरुको आफन्तहरुको माध्यमबाट यहाँ उजुरी र गुनासोहरु गर्नुहुन्छ । यदी यही हुनुहुन्छ भने छलफल गराएर मिलापत्र गराउने र मिलापत्र हुन सकेन् भने उहाँहरुको धरौटीको रकमबाट वा बैंक ग्यारेन्टीबाट पनि क्षतिपूर्ती दिइरहेको अवस्था छ । विदेश पठाउँछु भनेर कामदारहरुबाट पैसा लिएको छ वा पासपोर्ट लिएको छ तर पठाइरसकेको अवस्था छैन् भने त्यस्तोलाई बोलाएर छलफल गर्ने, मिलापत्र गराउने गरिरहेका छौं । यदी त्यसो भएन भने वैदेशिकक रोजगार न्यायाधिकरणमा चाँही मुद्धाको रुपमा अगाडी बढाउने काम गरिरहेको अवस्था छ । वैदेशिक रोजगारीलाई सुरक्षित, व्यवस्थित र मर्यादित बनाउने योजना पनि सरकारले अघि सारेको छ ।
यो पनि पढ्नुहोस् :
युरोपबाट ४० हजार कामदारको माग छ, पठाउन सक्ने अवस्था छैन : मेघनाथ भुर्तेल (अन्तर्वार्ता)
युरोपबाट ४० हजार कामदारको माग छ, पठाउन सक्ने अवस्था छैन : मेघनाथ भुर्तेल (अन्तर्वार्ता)