झिनीया रोटी बनाउन भ्याइनभ्याइ
प्रकाशित मिति : कार्तिक ९, २०७६ शनिबार
माथागढी गाउँपालिका–३ सराइमा झिनीया रोटी बनाउने भ्याइनभ्याइ छ । तिहारमा खाइने रोटीको परिकारमध्ये झिनीया रोटी पनि एक हो । चामलको पिठो कुटेर उत्पादित झिनीया रोटी तिहारका बेला बढी खपत हुँदै आएको छ ।
तिहारका समयमा पाल्पाली झिनीया रोटीको उच्च कारोवार हुने गर्छ । कात्तिक महीनामा झिनीयाको रोटीको कारोवार बढी हुँदा स्थानीय महिला झिनीया रोटी बनाउने गृहकार्यमा जुटेका छन् । घरमा नै बसेर झिनीया रोटी बनाउन सकिने हुँदा यहाँका महिला झिनीया रोटी बनाउन आकर्षित छन् । कम लगानी र छिटो उत्पादन र बजार राम्रो रहेको व्यवसायीको भनाइ छ ।
माथागढी गाउँपालिका सराइका स्थानीय बासिन्दा नहलसिं श्रेष्ठ यसपालि रु पाँच लाखको झिनीया रोटीको कारोवार गर्ने योजनामा हुनुहुन्छ । गत वर्षको दशैँ तिहारमा पनि झण्डै रु पाँच लाखको झिनीया रोटीको कारोवार गरेको श्रेष्ठको भनाइ छ । करीब चार वर्षअघि झिनीया बनाउने व्यवसाय अँगाल्नु भएका श्रेष्ठले तिहारको शुरुआतसँगै एक÷डेढ लाख आम्दानी भइसकेको बताउनुभयो ।
भदौ, असोज महीनामा झिनीया बनाउन उपयुक्त समय रहेको श्रेष्ठको भनाइ छ । “जति उत्पादन गरे पनि बजारमा माग बढी छ, मागअनुसारको झिनीया उपलब्ध गराउन सकिएको छैन”, श्रेष्ठले भन्नुभयो ।
सराइमा उत्पादित झिनीया रोटी रुपन्देही जिल्लाको बुटबलमा थोकमा बिक्री हुन्छ । स्थानीय झडेवा, सराइ, खहरेलगायतका क्षेत्रमा समेत सहजरूपमा खपत हुने व्यवसायीको भनाइ छ ।
पाल्पा जिल्ला सदरमुकाम तानसेनस्थित टक्सारटोलमा ठूलो मात्रामा झिनीया रोटी उत्पादन गरिँदै आएको छ । तानसेनकी विमला प्रधानले वार्षिक रु पाँचदेखि सात लाखसम्म झिनीयाबाट आम्दानी हुने बताउनुभयो । अन्य महीनाको तुलनामा कात्तिकमा झिनीया रोटीको कारोवार उच्च हुने गर्छ ।
“तिहारका भाइटीकामा खुवाइ रोटीका रुपमा परिचित रहे पनि खाजाका रुपमा मकै, भटमास, झिनीया रोटी खाने चलन पनि छ, त्यसैले पाल्पा आएका आन्तरिक पर्यटकको रोजाइमा झिनीया रोटी आकर्षण हुन्छ । सस्तो र राम्रो हुने भएपछि सबैको नजर झिनीया रोटीमा पार्ने हुन्छ”, व्यवसायी प्रधानले भन्नुभयो ।
पाल्पाको तानसेनकाके टक्सार, रम्भा गाउँपालिका, पूर्वखोला गाउँपालिका, रामपुर नगरपालिका, माथागढी गाउँपालिका क्षेत्रभित्रका विभिन्न स्थानमा व्यावसायिकरूपमा झिनीया उत्पादन हुँदै आएको छ । पाल्पाका झण्डै २०० भन्दा बढी घरपरिवारले झिनीया उत्पादनमा संलग्न रहेको पाइन्छ । यसबाट जीविकोपार्जन गर्न सहज हुने भएपछि महिलाहरु यस व्यवसायप्रति आकर्षित छन् ।
पाल्पाबाट उत्पादित झिनीया गुल्मी, स्याङ्जा, पर्वत, रुपन्देही, अर्घाखाँची, नवलपरासी, कपिलवस्तु, कास्की, तनहँुलगायतका जिल्लामा ठूलो मात्रमा खपत हुँदै आएको व्यवसायी बताउँछन् । झिनीया बनाउनका लागि पहिला चामललाई मसिनो गरी पिस्नुपर्छ । पिसेको चामलाई पानीमा पकाउनुपर्छ । पिसेको चामललाई राम्रोसँग पाकेपछि मेसिनमा हालेर झिनीया रोटी बनाउन सकिने व्यवसायीको भनाइ छ ।
मेसिनबाट बनेको झिनीयालाई आवश्यक मात्रामा घाममा सुकाउनुपर्छ । यसरी तयार भएको झिनीया रोटीलाई तातो तेलमा फुराएपछि खान योग्य हुने गर्दछ । पाल्पा तानसेनको टक्सारमा उत्पादित झिनीया रोटी चामलको पिठोलाई पकाएर मसिना प्वाल भएको साँचोबाट पिठोको रेसा निकालिन्छ । त्यसलाई चाउचाउजस्तै गोलो आकारमा निर्माण गरी दुई÷तीन दिनसम्म घाममा सुकेपछि झिनीया बजारमा बेच्न योग्य हुने व्यवसायीको दाबी छ ।
महिलाहरुले रु २५० मा एक दर्जन साना आकारका झिनीया बेच्दै आएका छन् । एक दर्जन ठूला आकारका झिनीयालाई तीन÷चार सयमा बिक्री हँुदै आएको झिनीया व्यवसायी कमलादेवी श्रेष्ठले बताउनुहुन्छ । झिनीया व्यवसायीले तिहारका बेला पाँच÷सात लाख आम्दानी गर्दै आएका छन् ।
तिहारका बेला अन्य महीनामा भन्दा बढी कारोवार हुँदा आम्दानी पनि बढी नै हँुदै आएको उनीहरुले बताउँछन् । तिहारमा दाजुभाइलाई टीका लगाइदिएपछि रोटीका रूपमा झिनीया तेलमा फुराएर सेलरोटी, फिनी रोटीसँगै खुवाउने चलन रहेकाले झिनीयाको कारोवार उच्च बन्दै गएको हो ।