तर्क: किशोर नेपाल: महामारीबाट अस्तब्यस्त जन जीवनमा संयम नै हो बिकल्प
प्रकाशित मिति : आश्विन ७, २०७७ बुधबार
– किशोर नेपाल
काठमाडौं शहर आतंकित भएकोछ । तर, मनको यो आतंक कसैलाई देखाउन चाहँदैन उ । कोभिड – १९ को आतंक बाक्लिएकोछ । सरकारले शहरलाई फुक्काफाल छाडी दिएकोछ । संयम धराशायी भएकोछ । सडकमा निर्वाध चलेका छन गाडी । रेष्टुराँहरुमा मासु पोलिदैछ । मम, चाउमीन, धराने कालो बंगुरको सेकुवा, बारा, खाजासेट ः सबै तयारछ । खाने मान्छे त्यति छैनन् । ‘टेक अवे’ र ‘होम डेलिभरी’ खूब चलेकोछ । शहरमा सुरक्षा भन्नु केही छैन । मुखमा मास्क छ । त्यो मास्कको मेडिकल भ्यालु छैन । मानिस स्यानिटाइजरले हात सुद्ध गर्दछन कि रक्सीले ? पत्तो छैन । स्यानिटाइजर नै नक्कली बनाएर बेच्नेहरुको पनि कमी छैन । सरकारले तिनीहरुलाई समातेर कारवाही शुरु गरेकोछ ।
कोरोनाले बागमती प्रदेशका २१७२७ लाई समातेकोछ । यो मंगलवारको रिपोर्ट हो । निको हुने थोरै छन् – ५३४ मात्र । मर्ने धेरै छन् १५५ । काठमाडौ उपत्यकामा ५००० बढीलाई कोभिड – १९ को संक्रमण छ । यो संख्या केलाएर गर्नु के ? काठमाडौंमा सबभन्दा ठूलो अस्पताल छ संक्रामक रोगको । त्यहाँ पीसीआर जचाउँनेको भीड लाग्छ । जाँच्नु त प्राथमिक आबश्यकता हो कोभिडको । जाँच्दै नजाँची चिकित्सकले कसरी भन्नु र के भन्नु संक्रमणको अवस्था के छ ? जे देखिएकोछ त्यसले नै सामान्य मानिसको सातो लिएकोछ । कोभिड – १९ को मारमा परेका परिवारको चिल्लीबिल्ली छ । मानिसले परस्परमा सामाजिक दूरी यति घेरै कायम राख्न थालेकोछ कि एक मानिसले अर्को मानिसलाई चिन्ने त अवस्था नै छैन ।
कोरोना ब्याधिको यो पक्ष सामान्य पृष्ठभूमिमात्रै हो । यसभित्र असामान्य पीडा छन । स्वतन्त्र, सार्वभौम देश छ । तर, जनता न भोकबाट स्वतन्त्र छन, न रोगबाट । देशको जन–जीवन यति अस्तब्यस्त भएकोछ कि कसैले पनि त्यसको पूरक चित्र कोर्न सक्दैन । यो अस्तब्यस्त जीवनको एउटा मर्मान्तक उदाहरण हो – कोभिड – १९ बाट जोगिन भारतबाट लर्को लागेर देश फर्किएका नेपाली फेरि भारततिरै लागेका छन । फर्किनेको लर्को आउनेको भन्दा पनि चर्कोछ । पीसीआर, क्वारन्टाइनको कुरा छाडिदिउँ । सीमानाबाट सुपथ आरपार हुन पाए पुग्यो । देशका नेताहरुले भारतीय हस्तक्षेपको बिरोधमा राष्ट्रवादको जतिसुकै भावुक नारा लगाएपनि गाँसको खोजीमा नेपालीहरु भारत जानै पर्दछ । त्यसलाई हाम्रो नियति नै मान्नु पर्ला । देशमा रोजगारी छैन । भएका रोजगारीका स्रोत भत्किएका छन । भारत फर्किनेहरुको लर्को पश्चिमतिर लामो छ कि पूर्वतिर ? यसै भन्न सकिन्न । लर्को दुबैतिर छ । लर्कोले शासकहरुको अभिमानमाथि चर्को ब्यंग्य कसेकोछ ।
पश्चिम नेपालको समृध्द शहर नेपालगन्जकै कुरागरौं । भारतबाट मानसरोवर यात्रामा जाने पर्यटकका लागि सहज मार्ग हो नेपालगन्ज । मानसरोवरका लागि बिकल्पमा अरु बाटाघाटा भएपनि नेपालगन्जको बिमानस्थलले सुविधाका कारण मानिस यही बाटो रोज्दछन । यसैलाई केन्द्रमा राखेर नेपालगन्जमा दर्जनभन्दा बढी स्तरीय होटल खुलेका छन । देशको प्रतिष्ठित होटेल सोल्टीले आफनो सेवा शुरु गरि सकेको हो । तर, कोरोना महामारीका कारण यहाँको होटल व्यवसाय सबैभन्दा बढी प्रभावित भएको छ । महामारी नियन्त्रणका लागि गरिएको तालाबन्दी र निषेधाज्ञाले होटल व्यवसायमा ७ अर्ब बढीको नोक्सानी भएकोछ ।
नेपालगन्जका बरिष्ठ पत्रकार सिराज खान भन्दछन : झण्डै छ महिना नेपालगन्जका सानाठूला गरि चार हजार होटल बन्दहुँदा व्यवसायीलाई ७ अर्ब भन्दा बढीको नोक्सानी भयो । होटल व्यवसायी संघ बाँकेका अध्यक्ष भीम कँडेलले दिएका हुन यो तथ्याङ्क । तालाबन्दीले गर्दा साना ठुला सबै होटल र रेष्टुरेन्ट पूर्ण रुपमा बन्द रहेकोले पन्ध्र हजार युवा युवती बेरोजगार बनेका छन ।
यसले गर्दा सरकारलाई उपलब्ध भइरहेको ठूलो परिमाणको राजस्व गुमेकोछ । बैंक तथा वित्तिय क्षेत्रबाट भएको २० अर्ब र व्यक्तिगत हिसाबले गरिएको १० अर्बको लगानी चोकेमा परेकोछ । होटल व्यवसायी महासंघका प्रादेशिक अध्यक्ष भाष्कर काफ्लेले मानसरोवर यात्राको ट्रान्जिट प्वाइन्ट, पश्चिम नेपालको पर्यटनव्दार तथा नेपाल भ्रमण वर्षलाई लक्षित गरेर बाँकेमा ठुला ठुला होटल निर्माण भएको थियो । अहिले ती धराशायी भएका छन । धरापमा परेको होटल व्यवसायलाई माथि उठाउन सुझाव दिनेहरुको कमी छैन । तर, सुझाव कसलाई दिने ? सरकार सुझावसुन्ने मूडमा नै छैन । पहिले सरकारले कोरोनालाई ख्यालख्याल सम्झिएको थियो । औषधि उपकरणको खरीदलाई अतिरिक्त आम्दानीको स्रोत बनाएको थियो । अहिले कोरोनाको चौतर्फी असर देखिएपछि के गर्ने ? सरकारले नै ठम्याउन सकेको छैन ।
ब्यबसायीहरुले होटलहरुको घरभाडा, बिजुली र पानीको महसुलमा छूट तथा टेलिफोन इन्टरनेटमा पनि बिशेष सहुलियतको मांग गरेका छन । आन्तरिक पर्यटन प्रवध्र्दन र नेपाली पर्यटनको प्रचार–प्रसार नियमित मांग नै भयो । कोभिड – १९ नेपाल केन्द्रीत महामारी होइन । यो बिश्वब्यापि महामारी भएकाले यसको आतंक नसकिएसम्म न आन्तरिक पर्यटनको प्रवध्र्दन सम्भव छ न बैदेशिक पर्यटनको ।
कोभिड – १९ महामारीले नेपालजस्ता गरीखाने जनताको देशलाई जुन दुर्गतितिर धकेलेकोछ त्यो वर्णनातीत छ । यो महामारीबाट बिश्वको मुक्ति कहिले हुने हो ? कसैले भन्न सक्दैन । यो महामारीमा न कुनै देश र महादेशबाट सहयोगको आशागर्न सकिन्छ न आफै कुनै प्रयत्नगर्न सकिन्छ । सरकार सकेसम्म जनताको असुविधा बढाएर बिचौलियाहरुको आर्थिक लाभको लागि काम गरी रहेकोछ । यस्तोमा जनताले आफैंमा संयम धारण गर्नुको के बिकल्प छ र ?