नदेखिने किरा
प्रकाशित मिति : बैशाख २०, २०७७ शनिबार
– श्री पराजुली
राती करिव ११ बजेको हुँदो हो । काम सकेर भुरे डेरामा जान निस्कियो ।
आज भुरेलाई दिनभरको कामले पनि थकान महसुस गराएको थिएन । सप्ताहन्तमा पाइने एकदिने छुट्टीमा उसको साथी भने डेरामा नै थियो ।
गुन्ज्रुङग परेको कपालसहित नाकै फुट्लाजस्तो मसला र बेसारको गन्ध बोकेर भुरे फुरुंग हुँदै डेरामा पुगेर कुनामा विछ्याइएको सानो लिपिटे लम्पटमा बेहिसाव पल्ट्यो भुरे ।
छुट्टीमा आज घरै बसेको नरुले दङग पर्दै सोध्यो – ‘आज निकै खुशी देखिन्छस् त भुरे ?’
‘सुन न नरु । भोलिदेखि देशी भुंडेको होटलमा काम गर्न जानुपर्दैन । डेरामै बस्ने, पैसा पनि पाइने रे ।’
‘नचाहिंदो पारा ननिकाल न भुरे । यस्तो पनि कही हुन्छ ?’ – नरुले पत्याएन ।
‘हो त, आँखाले पनि नदेखिने सानो किरा शहरभरी छिरेको छ रे । लखनउमात्र हो र ? दिल्ली, बम्बई, कलकत्ता सबैतिर छ रे । देशी भुंडे भन्दै थियो त्यो किरा त चामलको बोरा, भर्यांग, हामीले माझ्ने भाँडा वर्तनमा समेत छपक्कै हुन्छ रे । त्यहाँ छुने वित्तिकै हातमा, हातबाट नाक मुखहुँदै फोक्सोमा पुगेर सारसौंदो मान्छेलाई भुतुक्कै मार्छ रे । त्यही भएर देशी भुंडेले होटलको काम नै बन्द गर्ने रे ।’ – भुरेले बेलिबिस्तार लगायो ।
भुरेको कुरा सुनेर नरुले अचम्म मानेर भुरेलाई हेरिरह्यो । उसले आफ्नो गाउँमा सर्पले डसेर मान्छे मरेको , चितुवाले मान्छे लुछेको, हैजा पखाला जस्तो महामारी चलेको त सुनेकै हो । तर यस्तो अदृश्य कस्तो किरा होला, उसलाई पत्याउनै गाह्रो भयो ।
अझ ति खैरो कपाल र रातो छाला भएका मान्छेहरुले त नजानेको र नसक्ने केही नै छैन भन्ने उसले सुनेको थियो । अझ उनीहरुकै पो उठीबास गर्दैछ भन्दा उसलाई अचम्मै लाग्यो ।
भुरेले होटलबाट ल्याएको सेतो चामलको भात र भुटेको पहँलो दालसँग खाएर उनीहरु आआफ्नो लिपिटोमा पल्टे ।
काममा जानु नपर्ने भएकाले भुरे र नरु ढाडमा काम लागुन्जेल सुते । करिब १२ बजेको हुँदो हो, कसैले उनीहरुको ढोका ढकढक गर्दै करायो । उनीहरुले स्वर चिनिहाले ।
‘यो भुंडे फेरी किन आयो ‘ भन्दै नरुले उठेर आङ तान्दै ढोका खोल्यो । बाहिर देशी भुंडे साहु ठिङग उभिएको थियो । भुरेपनि झटपट उठिसकेको थियो ।
‘हेर केटा हो, यो किराले गर्दा होटल कहिलेसम्म खुल्छ केही पत्तो छैन । काम नभएपछि कसरी ज्याला दिने तिमीहरुलाई ? आफ्नै घरदेश जाओ ।’ – साहुले खोकीलाबाट केही रुपैया झिकेर दुबैजनालाई हातमा राखिदियो ।
‘हिजो त काम नभएपनि पनि पैसा दिने कुरा थियो त । कसरी फेरियो कुरा ?’ – मुन्टो तल झुकाउँदै भुरेले सोध्यो ।
देशी भुंडे केही नबोली फटाफट आफ्नो बाटो लाग्यो । नरु र भुरेले ऊ परसम्म गएको हेर्दै उभिरहे ।
अब अर्को विकल्प नै के थियो र ? उनीहरुले आफ्ना सामान पोको पारे । अनि पोकापन्तुरा बोकेर लखनउको रेल अड्डातिर लागे ।
अड्डाको स्टेशनमा एउटा खाकी लुगा र आँखामात्र देखिनेगरी मुख पुरै ढाकेको मान्छेले उनीहरु दुबैको निधारमा एउटा हाते मेसिनले टिक्क टिक्क रेलभित्र जाने अनुमति दियो । रेलको टिकट त उनीहरुले लिइसकेका नै थिए ।
एकैछिनमा रेल धुँवा फ्याक्दै र क्वाँ क्वाँ गर्दै हिड्ने तरखर गर्यो । भुरेले झ्यालबाट मुन्टो निकालेर एकपोका भुटेको चना किन्यो । छकछक गर्दै रेल अगाडि बढ्यो । र, तीब्र गतिमा कुद्न थाल्यो ।
झ्यालबाट बाहिर हेर्दा बाटोमा रुखहरु विपरित दिशातिर बेजोड दौडिरहेका देखिन्थे । भुरे र नरु पोकाको चना चपाउँदै पछाडि दौडेका रुखहरु हेर्दै अगाडि बढे निरन्तर ।
पाँच छ घण्टाको यात्रापछि उनीहरु गोरखपुर आइपुगे । भोक लागेको थियो । गोरखपुरका ‘भात होटल’हरु पनि त्यही नदेखिने किराको डलर बन्द रहेछन् । गोरखपुर पहिलेभन्दा निकै सुनसान थियो । बाटोमा रहेको ठेलाबाट दुईचारपोका कुर्मुरे किनेर झोलामा हाले । अनि उनीहरु सुनौली जाने बस अड्डातिर हान्निए ।
उनीहरुको भाग्य नै भन्नुपर्छ, एउटा अस्थीपञ्जर जस्तो लाग्ने बस सुनौली जान तयारी अवस्थामा थियो । एकदमै ठेलमठेल र धकेलाधकेल गर्दै उनीहरु बसभित्र चढे । एकछिनमै त्यो जतिमान्छे पनि बोक्नसक्ने चमत्कारिक भाँडो भारीले लादिएको गधाजस्तै गरी अगाडि बढ्न थाल्यो । साँझपख हुन लाग्दा नलाग्दै त्यो बस नरु र भुरेको घरदेशको सिमानामा पुगेर रोकियो ।
आफ्ना पोका पन्तुरा बोकेर भुरे र नरु विस्तारै सुनौलीको नेपाल भारत सिमानामा रहेको नेपाल प्रवेश गर्ने द्वारतिर अगाडि बढे । नेपाल प्रवेश गर्ने द्वारमा निलो कपडा लगाएका मान्छे छ्यापछ्याप्ती रहेछन् । भुरे र नरुलाई उनीहरुले आफ्नो गाउँमा पस्नबाट रोक्छन् ।
‘हामी गाउँ छिर्न किन नपाउने हो र साहेब ?’ – उनीहरुले छक्क पर्दै सोधे ।
‘तिमीहरु विदेशबाट आएका हौ । त्यो नदेखिने किरा तिमीहरुसँग टाँसिएर आएको हुनसक्छ । त्यसो भयो भने त हाम्रो पूरै गाउँ किराले सखाप पार्छ । त्यसैले तिमीहरु अहिले गाउँ छिर्न मिल्दैन । गाउँको मुखियाको आदेश नै यही हो ।’ – टाउकोमा गुलावी रंगको टोपी र निलो लुगा लगाएको मानिसले भन्यो ।
यति भन्दै नरु र भुरे लगायत गाउँ छिर्न लागेका सयौं गाउँलेलाई सिमानाको ढोकामा अलपत्र राखियो । केही घण्टापछि उनीहरुलाई नौतनवा लगियो र निलो कपडाले बेरिएको पालमा राखियो ।
ती सबै निला पालहरुमा नरु र भुरेले नबुझ्ने भाषाका ठूलाठूला अक्षर पनि छापिएका थिए । पछी बुझ्दा ती चीनिया भाषाका अक्षर रहेछन् । नरु र भुरे लगायत धेरै मान्छेहरु पालभित्र छिरे । ती पालभित्र पहिले नै खचाखच मानिसहरु रहेछन् ।
कतिजेन्ल यो निलो पालभित्र गुम्सनुपर्ने हो उनीहरुलाई थाहा थिएन ।
‘हैन ए भुरे, यो किरा त साह्रै डरलाग्दो पो रैछ है ?’ – नरुले भुरेको कानमा फुस्फुसायो ।
भुरेले ‘अँ’ को भावमा टाउकोमात्र हल्लायो ।
त्यो पालभित्र पहिले नै बसिरहेको एउटा चिल्लो अनुहार भएको मान्छेले आफ्नो दुबै कानमा तार लगेर केही सुनिरहेको थियो । सुन्दासुन्दै घरीघरी मुख बिगाथ्र्यो । अनि आफैसँग केही कुरा गरेजस्तै गथ्र्यो । अधवैंशे त्यो व्यक्तिले धेरै कुरा जाने बुझे जस्तो लाग्थ्यो ।
‘कहिलेसम्म गाउँ छिर्न पाइएला, यसैलाई सोध्नुपर्यो ।’ – नरुले मनमनै विचार गर्यो । अनि सोधीपनि हाल्यो – ‘दाजु हामी कहिले गाउँ छिर्न पाइएला ?’
कानमा लगाएको तार निकाल्दै उसले भन्यो – ‘केही थाहा छैन ‘
‘मुख्यौली पदको बारेमा झगडा भइरहेको छ । अहिले सबै मुखियाहरु त्यही सभामा व्यस्त छन् । त्यसैले हामी कहिले गाउँ जान पाउँछौं, केही पत्तो छैन केटा हो ।’ – उसले अझ बेलिबिस्तार लगायो ।
‘हसियाप्रसादको मुख्यौली खोस्न लागेछन् कि क्या हो फुलचन्द्र र कृष्णकुमारले ?’ – भुरेले उत्सुक हुँदै सोध्यो ।
‘खै त्यो त मैले पनि बुझिन । तर हसियाप्रसादलाई फुलचन्द्र र कृष्णकुमारप्रति त्यती विश्वास नलागेर अर्को डफ्फा आएपनि मुख्यौली सभामा सदस्य हुनपाउने फरमान जारी गरेछन् । त्यो कुरा फुलचन्द्र र कृष्णकुमारलाई चित्त बुझेनछ ।’ – उसले अझै थप्यो ।
उसले बेलिविस्तार लगाइरहेको थियो । भुरे र नरु भने हसियाप्रसाद, फुलचन्द्र र कृष्णकुमारको मुख्यौली खिचातानी सकिएपछि गाउँ छिर्न पाइने आशामा निलोपालभित्र अरुसँगै निदाउने कोसिसमा पल्टे ।
