भोकभोकै खाली खुट्टै विद्यालय जान्छन् चेपाङ बालबालिका
प्रकाशित मिति : पुस २, २०७५ सोमबार
थोरै खोरियाबारी छन्, घरमा अन्न सकिएको छ। बाबु मजदुरी गर्न गए। आमा बिहानै मेलामा गइन्। घरमा खानेकुरा नभएपछि उनी अँगेनाको छेउबाट उठेपछि घाम ताप्न निस्किए। केहीबेरको घाम तापेपछि उनी किताब बोकेर खा ली खुट्टै विद्यालय निस्कन्छन्। दक्षिणी धादिङको बेनीघाटरोराङ गाउँपालिका–२ चोतेसस्थित बागेश्वरी आधारभूत विद्यालय कक्षा १ मा अध्ययनका लागि जाने उनी हुन् ६ वर्षीय सिद्धिबहादुर चेपाङ। बिहान गाउँको बाटो हुँदै विद्यालय जान्छन्। अरु विद्यार्थी आउनु भन्दा अलि पहिला नै विद्यालय पुग्ने सिद्धिबहादुर विद्यालय पुग्नेबित्तिकै दिउँसो खाजा बनाउने ठाउँमा हेर्न पुग्छन्।
अघिल्लो दिनको मकै वा चिउरा पोखिएको भेटिए टिपेर खान्छन्। अनि त्यतै वरिपरि घुम्छन्। विद्यालयको पढाइ शुरु हुन्छ। उनी पनि त्यतै सामेल हुन्छन्। कक्षाकोठामा उनी पस्छन्। अरु पनि सँगै हुन्छन्। कक्षामा पढाउने शिक्षक आउँछन्। पढाएर जानुहुन्छ तर सिद्धिबहादुरलाई कसले के भनेको हो केही थाहा हुँदैन। कोहीसँग नबोल्ने र पढाएको लेख्नसमेत नआउने भएपछि शिक्षकले समेत चासो दिए। उनी त बहिरा पो रहेछन्। अन्य विद्यार्थी पढाएजस्तो पढाउँदा उसले नबुझ्ने भएपछि खाजा खानको लागि मात्र विद्यालय आएजस्तो भएको विद्यालयका प्रधानाध्यापक बुद्धिमाया तामाङ बताउँछिन्।
कक्षा ३ सम्म पढाइ हुने यो विद्यालयमा बहिरा विद्यार्थी उनी मात्र होइनन्। कक्षा १ मा अध्ययनरत इतिमाया चेपाङको अवस्था पनि उस्तै छ। उनी दुई वर्षदेखि कक्षा १ मा अध्ययन गर्छिन्। पढाएको नबुझ्ने भएपछि परीक्षामा उत्तीर्ण हुनसमेत सकिनन्। तर उनी नि यमित विद्यालय आउने र दिउँसोको खाजाको भरमा आफूलाई बचाइरहेकी छिन्। बहिरा विद्यार्थीलाई पढाउन विशेष ज्ञानसमेत छैन। अरुसरह पढाउँदा नबुझ्ने र हातको इसाराले केही कुरा सिकाएपछि आफूहरुले उनीहरुलाई खाजाको लागि मात्र बोलाएजस्तो भएको प्रधानाध्यापक तामाङको भनाइ छ।
उनीहरु मात्र होइन, यस विद्यालयमा चेपाङ बालबालिका मात्र पढ्ने भएकाले गाउँभरिका विद्यार्थीमध्ये आधाजसो भोकै विद्यालय आउँछन्। विद्यालयको खाजा कार्यक्रमका कारण उनीहरुलाई बचाउन सकिएको हो। बाबुआमा काममा जान्छन्, उनीहरूका छोराछोरी विद्यालय गएर दिउँसो १ बजे खाजा खाएर त्यही खाजाको भरमा भोलिपल्ट खाजा खान विद्यालय आउने गरेको पाइन्छ। ५५ विद्यार्थी रहेको यो विद्यालय जब गाउँमा खाद्यान्न सकिएर चेपाङ समुदाय खोले र गिठ्ठाको भरमा बस्छन् तब उनीहरूका बालबालिका सबै जसो विद्यालय आउँछन् र विद्यालयले दिएको खाजा खाएर बाँचिरहेका छन्।
अधिकांशको कपडा छैन। अँगेनाको छेउमा आगो बालेर सुत्ने र बिहान उठेर त्यही लुगा टकटक्याएर लगाएर विद्यालय आउनु उनीहरुको दिनचर्या नै बनेको छ। पृथ्वीराजमार्गको मलेखुबाट एक घण्टा गाडीको बाटो ताल्ती पुगेपछि करिब तीन घण्टाको पैदल दूरी पार गरेपछि पुगिने चोतेस गाउँ गरीबीले गाँजेको र खानका लागि हरेक दिन सङ्घर्ष गर्नुपरेको गाउँ हो। गाउँवासीको अवस्था जस्तै विद्यालय भूकम्पपछि निर्माण गर्ने जिम्मा लिएको निकायले समयमा निर्माण नगर्दा एउटै कोठामा चार कक्षा राखेर पढाइरहेका छन्। गाउँमा धेरै बाठाटाठा नभएको र गरीबीका कारण विद्यालयको बारेमा कसैले सोधीखोजी नगरेपछि काम गर्ने निकायले समेत ढिला गरेको गाउँवासीको भनाइ छ।