न्यूयोर्कको महँगीमा लागत घटाउने र जीवन सजिलो बनाउने माम्दानीका योजनाहरु के के हुन्?
प्रकाशित मिति : कार्तिक १९, २०८२ बुधबार
मंगलबार न्यूयोर्कमा भएको चुनावमा निर्वाचित मेयर जोहरान ममदानी समर्थकहरूलाई हात हल्लाउँदै। (एपी फोटो/युकी इवामुरा)
महँगीबाट आक्रान्त भएका न्युयोर्कबासीको लागत कम गर्ने र जीवन सहज बनाउने लोकप्रिय योजनाहरूकै कारण जोहरान माम्दानी मेयरमा निर्वाचित भएका हुन्। यद्यपि, यी योजनाहरू लागू गर्न त्यति सजिलो नभएको माम्दानीले विजय भाषणमा स्वयम् स्वीकारेका छन्। तर, उनले त्यसका लागि इमान्दार प्रयासहरू गर्ने वाचा भने गरेका छन्।
उनका योजनाहरूमध्ये एउटा हो, घर भाडा वृद्धि रोक्ने। न्यू योर्कका बहुसंख्यक बासिन्दाहरू भाडामा बस्ने हुन्, र तीमध्ये दुई मिलियनभन्दा बढी भाडा नियन्त्रित अपार्टमेन्टहरूमा बस्छन्। यी घरहरू सहरको श्रमजीवी वर्गका लागि आर्थिक सुरक्षाको आधारशिला हुनुपर्ने माम्दानीको भनाइ छ। भाडा निर्देशिका बोर्डले नियन्त्रित अपार्टमेन्टहरूको भाडा १२.६ प्रतिशत बढाएको परिस्थितिमा, मेयरको रूपमा जोहरानले सबै नियन्त्रित भाडावालहरूको भाडा तुरुन्तै स्थगन् गर्ने र न्यू योर्कवासीहरूलाई चाहिने आवास निर्माण गर्न र भाडा घटाउन हरेक उपलब्ध स्रोत प्रयोग गर्ने योजना बनाएका छन्। आवास सङ्कटका कारण श्रमजीवी परिवारहरूले न्युयोर्क सिटी छोड्नु नै मुख्य कारण रहेको र मेयरसँग त्यो परिवर्तन गर्ने शक्ति भएको माम्दानीको योजनामा उल्लेख छ।
त्यस्तै, अर्को योजना हो, तीव्र र निःशुल्क बस सेवा सञ्चालन गर्ने। सार्वजनिक यातायात भरपर्दो, सुरक्षित र सबैका लागि पहुँचयोग्य हुनुपर्ने भए पनि पाँचमध्ये एक न्यू योर्कवासीले बढ्दो भाडा तिर्न सङ्घर्ष गरिरहेका छन्। साथै, न्युयोर्क सिटीका बसहरू देशमै सबैभन्दा सुस्त रहेकाले काम गर्ने मानिसहरूको परिवार, फुर्सद र आरामको लागि बहुमूल्य समय खर्च भइरहेको माम्दानीको भनाइ छ। मेयरको रूपमा उनले हरेक सिटी बसमा भाडा स्थायी रूपमा हटाउने, प्राथमिकता लेनहरू, बस क्यु जम्प सिग्नलहरू र डबल पार्किङ गर्नेहरूलाई बाटोबाट हटाउन समर्पित लोडिङ जोनहरू छिटो निर्माण गरेर तिनीहरूलाई अझ तीव्र बनाउने योजना बनाएका छन्। तीव्र र निःशुल्क बसहरूले बसहरूलाई भरपर्दो र पहुँचयोग्य मात्र बनाउँदैनन्, तर यात्रुहरू र सञ्चालकहरूको लागि सुरक्षा पनि सुधार गर्ने तथा न्यू योर्कवासीहरूले पाउनुपर्ने विश्व स्तरीय सेवा सिर्जना गर्ने उनको भनाइ छ।
सामुदायिक सुरक्षा विभाग बारे पनि उनको योजना छ। उनको योजनामा सबै न्यू योर्कवासीहरू सुरक्षित हुन योग्य रहेको उल्लेख गर्दै, सुरक्षा सुधार गर्न निरन्तर देखाइएका समाधानहरूलाई प्राथमिकता दिएर हिंसा हुनुअघि नै रोक्न सकियोस् भन्ने उद्देश्यले सामुदायिक सुरक्षा विभाग स्थापना गर्ने जनाइएको छ। योजनामा भनिएको छ, प्रहरीको महत्त्वपूर्ण भूमिका छ। तर अहिले, हामी उनीहरूलाई हाम्रो सामाजिक सुरक्षा जालको असफलतासँग जुध्न निर्भर परिरहेका छौं— जसले उनीहरूलाई उनीहरूको वास्तविक काम गर्नबाट रोक्छ। नयाँ सिटी एजेन्सी र समग्र सरकारी दृष्टिकोणमार्फत सिटीमा सामुदायिक सुरक्षालाई पहिले कहिल्यै नभएको जस्तो प्राथमिकता दिइने तथा विभागले सहरव्यापी मानसिक स्वास्थ्य कार्यक्रमहरू र सङ्कट प्रतिक्रियामा लगानी गर्ने योजनामा उल्लेख छ। जसमा १०० सबवे स्टेशनहरूमा समर्पित पहुँच कार्यकर्ताहरू परिचालन गर्ने, खाली व्यापारिक एकाइहरूमा चिकित्सा सेवाहरू प्रदान गर्ने, र यात्रुहरूलाई सहयोग गर्न ट्रान्जिट दूतहरूको सङ्ख्या बढाउने— प्रमाण-आधारित बन्दुक हिंसा रोकथाम कार्यक्रमहरू विस्तार गर्ने, र घृणाजन्य हिंसा रोकथाम कार्यक्रमहरूको लागि रकम ८०० प्रतिशतले बढाउने माम्दानीको योजना छ।
निःशुल्क बाल हेरचाह माम्दानीको अर्को लोकप्रिय योजना हो। न्यू योर्कका श्रमजीवी परिवारहरूको लागि सबैभन्दा ठूलो लागत बाल हेरचाह हो। यसले वास्तवमै उनीहरूलाई सहरबाट बाहिर निकालिरहेको तथा छ वर्षमुनिका बच्चाहरू भएका न्यू योर्कवासीहरू अन्य सबैको तुलनामा दोब्बर दरले सहर छोडिरहेका उल्लेख गर्दै यो बोझ आमाहरूमाथि सबैभन्दा बढी पर्ने तथा उनीहरूले बेतनको बाल हेरचाहका लागि सशुल्क जागिर छोडिरहेको माम्दानीको भनाइ छ। माम्दानीले सबै परिवारका लागि उच्च-गुणस्तरको कार्यक्रम सुनिश्चित गर्दै ६ हप्तादेखि ५ वर्षसम्मका हरेक न्यू योर्कवासीका लागि निःशुल्क बाल हेरचाह लागू गर्ने योजना बनाएका छन्। जसमध्ये एक चौथाइ हाल गरीबीमा बाँचिरहेका उल्लेख गर्दै उनको योजनाले प्रारम्भिक बाल विकासलाई बढावा दिने, आमा-बुबाको पैसा बचत गर्ने र परिवारहरूलाई उनीहरूले घर भन्दै आएको सहरमा टिकाउने माम्दानीको विश्वास छ।
स्थानीय सरकारको स्वामित्वका किराना पसलहरू सञ्चालन गर्ने उनको अर्को योजना छ। खाद्यान्नको मूल्य नियन्त्रणभन्दा बाहिर रहेको अवस्थामा करिब १० मध्ये ९ न्यू योर्कवासीहरूले किराना सामानको लागत उनीहरूको आम्दानीभन्दा छिटो बढिरहेको बताउने गरेका छन्। यसबाट, केवल धेरै धनीहरू मात्र मूल्य तिर्दा कठिनाइ महसुस गरिरहेका छैनन्। मेयरको रूपमा जोहरानले नाफा कमाउनेमा होइन, मूल्यहरू कम राख्नमा केन्द्रित स्थानीय सरकारको स्वामित्वका किराना पसलहरूको सञ्जाल सिर्जना गर्ने योजना बनाएका छन्। भाडा वा सम्पत्ति कर तिर्नु नपर्ने हुँदा त्यस्ता किराना पसलको सञ्चालन खर्च (ओभरहेड) कम हुने र किनमेल गर्नेहरूलाई बचत हुने उनको विश्वास छ। उनीहरूले थोक मूल्यमा किनबेच गर्ने, भण्डारण र वितरणलाई केन्द्रीकृत गर्ने तथा उत्पादनहरू र स्रोतका लागि स्थानीय छिमेकीहरूसँग साझेदारी गर्ने माम्दानीको योजनामा उल्लेख छ। न्यू योर्क सहरले पहिले नै निजी किराना पसल सञ्चालकहरूलाई अनुदान दिन लाखौं डलर खर्च गरिरहेको उल्लेख गर्दै सार्वजनिक पैसालाई वास्तविक सार्वजनिक विकल्पतर्फ मोड्नुपर्ने उनको भनाइ छ।
न्यू योर्कको लागि र न्यू योर्कले बनाएको आवास उनको अर्को योजना हो। न्युयोर्क सिटीलाई धेरै किफायती आवास चाहिने भए पनि दशकौंदेखि, न्यू योर्क सहरले निजी विकासलाई आकर्षित गर्न लगभग पूर्ण रूपमा जोनिङ कोड परिवर्तन गर्नमा निर्भर रहँदा त्यसको परिणाम ठूला वाचाहरूभन्दा कम हुन सक्ने माम्दानीको भनाइ छ। जुन आवास निर्माण हुन्छ, त्यो पनि प्रायः सबैभन्दा बढी आवश्यकता भएका श्रमजीवी वर्गका लागि पहुँच बाहिर हुने उल्लेख गर्दै मेयरको रूपमा जोहरानले सार्वजनिक पैसालाई काममा लगाउने र स्थायी रूपमा किफायती, युनियन-निर्मित, भाडा नियन्त्रित घरहरूको सहरको उत्पादनलाई तीन गुणा बढाउने योजना बनाएका छन्। जसअन्तर्गत आगामी १० वर्षमा २ लाख नयाँ आवास एकाइहरू निर्माण गर्ने योजनामा उल्लेख छ। कुनै पनि १०० प्रतिशत किफायती विकासलाई द्रुत ट्र्याक गरिनेछ तथा कुनै अर्थहीन ढिलाइ नहुने समेत उल्लेख छ। माम्दानीले सहरको आवास एजेन्सीहरूलाई वास्तवमै काम पूरा गर्न पर्याप्त कर्मचारीयुक्त बनाउने तथा आवश्यक अतिरिक्त आवासको लागि किफायतीपन, समानता र वृद्धिको लागि समग्र दृष्टिकोण सिर्जना गर्न न्यू योर्क सहरको लागि एक विस्तृत योजना सुरु गर्ने घोषणापत्रमा उल्लेख गरेका थिए। यस योजनाले न्युयोर्क सिटीलाई जातीय भेदभावपूर्ण जोनिङको विरासतलाई सम्बोधन गर्न, ट्रान्जिट केन्द्रहरू नजिक घनत्व बढाउन, पार्किङ स्थलहरू निर्माण गर्ने आवश्यकता समाप्त गर्न अनुमति दिने उनको विश्वास छ।
खराब घरधनीहरूमाथि कडा कारबाही गर्ने उनको अर्को योजना छ। गत जाडोमा १० मध्ये एक भाडावाल परिवारले पर्याप्त ताप नभएको रिपोर्ट गरेका थिए। चारमध्ये एकले आफ्नो घरमा मुसा भएको रिपोर्ट गरेका थिए। आधा मिलियन मानिसहरू कमजोर गुणस्तरको आवासमा बस्छन्। माम्दानीको योजनामा हरेक न्यू योर्कवासी सुरक्षित र स्वस्थ ठाउँलाई घर भन्न पाउन योग्य भएको उल्लेख गर्दै माम्दानीले भाडावालहरूको सुरक्षा गर्ने मेयरको कार्यालयलाई पूर्ण रूपमा सुधार गर्ने तथा कोड प्रवर्तनलाई एउटै छानामुनि समन्वय गर्ने र एजेन्सीहरूले भवनहरूको अवस्थाको लागि मालिकहरूलाई जिम्मेवार ठहराउन सँगै काम गर्ने सुनिश्चित गर्ने वाचा गरेका छन्। भाडावालहरूले परिमार्जित ३११ नम्बरमार्फत निरीक्षणहरू तालिका बनाउन र ट्र्याक गर्न सक्षम हुने तथा कुनै घरधनीले मर्मत गर्न अस्वीकार गरेमा जरिवाना गर्ने योजनामा उल्लेख छ। मालिकले आफ्ना भाडावालहरूको लागि लगातार बेवास्ता गरेमा सहरले निर्णायक रूपमा हस्तक्षेप गर्ने र उनीहरूको सम्पत्तिको नियन्त्रण लिने माम्दानीका योजनामा उल्लेख छ। यसो गर्दा सबैभन्दा खराब घरधनीहरू व्यवसायबाट बाहिरिने उनको विश्वास छ।
ठूला निगमहरू र सबैभन्दा धनी न्यू योर्कवासीहरूमा कर थप्ने उनको अर्को योजना छ। माम्दानीले सहर-स्वामित्वका किराना पसलहरू, विश्वव्यापी बाल हेरचाह, र अन्य प्रस्तावहरू मार्फत जीवनयापनको लागत घटाउने योजना बनाइरहँदा त्यसको रकम कसरी जुटाउने भन्ने आफूलाई थाहा भएको बताउँदै आएका छन्। उनको राजस्व योजनाले कर्पोरेट कर दरलाई न्यू जर्सीको ११.५ प्रतिशतसँग मिलाउन बढाउँदा ५ बिलियन रकम आउने विश्वास गरेको छ। वार्षिक १ मिलियनभन्दा बढी कमाउने सबैभन्दा धनी १ प्रतिशत न्यू योर्कवासीहरूलाई २ प्रतिशतको कर लगाउने उनको योजना छ। अहिले सहरको आयकर दरहरू तपाईंले ५० हजार वा ५० मिलियन कमाउने दुवैका लागि समान छन्। माम्दानीले अतिरिक्त १ बिलियन जुटाउन साधारण ज्ञानको खरिद सुधार लागू गर्ने, मूर्खतापूर्ण नो बिड ठेक्काहरू समाप्त गर्ने, थप कर लेखा परीक्षकहरू भाडामा लिने र भ्रष्ट घरधनीहरूबाट जरिवाना सङ्कलनमा कडा कारबाही गर्ने योजना बनाएका छन्।