कोरोना सम्बन्धित सरकारी सहायता नपाएपनि आफूलाई उभ्याउदै न्युयोर्कको गोर्खाली रेष्टुरेण्ट

किशोर पन्थी

---

प्रकाशित मिति : चैत्र २३, २०७९ बिहीबार

न्युयोर्कको क्वीन्समा नेपाली आप्रवासीहरु र नेपालीभाषीहरुबाट संचालित झण्डै ३ दर्जन रेष्टुरेण्टहरु संचालनमा रहेका छन् । कोरोना महामारीपछि महामारीबाट प्रभावित रेष्टुरेण्ट र साना व्यवसायलाई सहयोग गर्न विभिन्न राहत कार्यक्रमहरु आए, त्यस्ता राहत कार्यक्रमबाट धेरै नेपाली रेष्टुरेण्टहरुलाई सहायता पनि भयो । तर केही नेपाली रेष्टुरेण्टहरु भने यस्ता अनुदान वा ऋण पाउनबाट वञ्चित भए । न्युयोर्कको क्वीन्स ज्याक्सनहाइटमा रहेको नेपाली रेष्टुरेण्ट गोर्खालीले भने कुनै पनि संघीय अनुदान र ऋण लगायतका राहत कार्यक्रमविना नै आफूलाई उभ्याउने बाध्यता आयो ।

४ जना सन्तानकी आमा एक महिला ज्ञान थापाले ज्याक्सनहाइटको ७७ स्ट्रीट रुजभेल्ट एभिन्युमा सन् २०१९ देखि नै गोर्खाली रेष्टुरेण्ट सुरु गर्ने योजनाका साथ सन् २०१८ को डिसेम्बरबाट उक्त स्थान ५ बर्षका लागि लिजमा लिएकी थिइन् । तर रेष्टुरेण्टको निर्माणमा लामो समय लाग्नुका साथै ग्यास कनेक्सनमा समस्या आएका कारण उनले बर्षभरी भाडामात्र तिर्नुपर्यो । जब उनले सन् २०२० को फेबुअ्ररीमा रेष्टुरेण्टको सुरुवात गरिन्, त्यसको एकमहिना नपुग्दै कोरोना महामारीको सामना गर्नुपर्यो, जसले गर्दा २ महिना रेष्टुरेण्ट पूर्णरुपमा नै बन्द भयो ।

‘कोरोना महामारीका कारण अरुले विभिन्न खालका संघीय अनुदान सहायता र ऋणहरु पाए भन्ने सुनियो । तर हामीले केही पनि पाएनौं । व्यवसाय सुरु गरे लगत्तै महामारी आएकाले व्यवसाय संचालनको इतिहास भएन । कागजात नपुगेको भन्दै हामीलाई अनुदान वा ऋणका लागि अयोग्य बनाइयो,’   ज्ञानले भनिन् ।

स्मल विजनेश एड्मीनिष्ट्रेशनले रेष्टुरेण्ट र अन्य व्यवसायहरुलाई सहयोग गर्न पेचेक प्रोटेक्सन प्रोग्राम, ईआईडीएल एड्भान्स अनुदान, ईआईडीएल ऋण, रेष्टुरेण्ट रिभाइटलाइजेशन फण्ड प्रोग्राम लगायतका कार्यक्रमहरु ल्यायो । तर गोर्खाली रेष्टुरेण्ट भने यी कुनै पनि कार्यक्रमका लागि योग्य भएन । १० हजारसम्मको टार्गेटेड ईआईडीएल एड्भान्सका लागि योग्य हुन सन् २०२० को फेबु्रअरी १५ अगाडिदेखि नै संचालनमा रहेको हुनुपर्ने तथा सन् २०२० को मार्च २ पछिको ८ हप्ताको अवधिमा ३० प्रतिशतभन्दा बढी ब्यापार घटेको देखाउनुपर्ने प्रावधान थियो । तर मार्चभन्दा अगाडिको अवस्थाको तुलना गर्ने इतिहास नभएको र मार्चपछि पनि २ महिना बन्द गर्नुपरेकाले ब्यापार घटेको देखाउन नसक्दा यो सहायता पनि गोर्खाली रेष्टुरेण्टलाई प्राप्त भएन ।

खसोखास निशुल्क सब्सक्राइब गर्नुहोस् 🙏

अब तपाईँले अमेरिकी भिसा, ग्रीनकार्ड लगायत सम्पूर्ण अध्यागमन अद्यावधिकहरू तथा आवास, कर, स्वास्थ्य सेवा लगायतका विषयमा सूचना र स्रोतहरू छुटाउनु पर्नेछैन। ती सबै सिधै तपाईँको इनबक्समा प्राप्त गर्नुहुनेछ।

इमेल ठेगाना यहाँ प्रविष्ट गर्नुहोस्…

सब्सक्राइब गर्न यहाँ क्लिक गर्नुहोस्

त्यस्तै रेष्टुरेण्ट रिभाइटलाइजेशन फण्डका लागि पनि २०२० को फेबुअ्ररी १५ सम्म कम्तीमा १ बर्ष संचालनमा रहेको इतिहास हुनुपर्ने तथा २०१९ र २०२० का ट्याक्स कागजातको तुलना गर्नुपर्ने लगायतका प्रावधानले योग्य हुन सकेन । पेचेक प्रोटेक्सन प्रोग्राम अन्तरगतको सहायताका लागि पनि पहिलो क्वार्टरको पेरोल सुरु गर्न नपाउँदै महामारी आएकाले गोर्खाली रेष्टुरेण्ट योग्य भएन ।

‘हामीले तिर्न नपर्ने अनुदानका लागि योग्य नभएपनि सस्तो ब्याजको ईआईडीएल ऋणका लागि आवेदन दिएका थियौं । २०१९ को ट्याक्स फाइल गरेको कागजातहरु नभएकाले उक्त ऋणका लागि समेत योग्य भएनौं । पहिलेदेखि संचालनमा भएकाहरुभन्दा २०२० को सुरुमा संचालन गर्ने साना व्यव्यसायहरुमा बढी मार परेको थियो । तर जसलाई बढी मार परेको थियो, उनैले पाएनन् ,’  ज्ञानले भनिन् ।

संघीय अनुदान र ऋणहरु नपाएपनि न्युयोर्क राज्य र न्युयोर्क सिटीले ल्याएका कार्यक्रममा त योग्य भइएला कि भन्ने आशा थियो ज्ञानलाई । तर न्युयोर्क सिटीले ल्याएको स्मल विजनेश रेजिलेन्स ग्रान्टका लागि पनि २०१९ मा संचालन भएको हुनुपर्ने र २०१९ को ब्यापारसँग तुलना गरेर घाटा देखाउनुपर्ने भएकाले गोर्खाली रेष्टुरेष्ट योग्य भएन । न्युयोर्क राज्यको स्मल विजनेश रिकभरी ग्रान्ट कार्यक्रममा त सुरुमा एकडलर भएपनि नाफा देखाउनुपर्ने प्रावधानका कारण योग्य हुने कुरा भएन तर पछि यो प्रावधान हटाएपनि २०१९ मा संचालनमा नभएका कारण गोर्खाली रेष्टुरेण्ट योग्य भएन । न्युयोर्क राज्यको सिड फण्डिङ ग्रान्ट कार्यक्रमबाट भने १० हजार डलर सुरक्षित गर्न सक्षम भयो, त्यो पनि दक्षिण एसियाली र इन्डो क्यारेबियन समुदायको आर्थिक विकाशका लागि कामगर्दै आएको सामाजिक गैर नाफामुलक संस्था छाया सीडीसीको सहायतामा ।

छाया सीडीसीमा सिनियर स्मल विजनेश अर्गनाइजर रहेका उर्गेन शेर्पाका अनुशार छाया सीडीसीले कैयन साना व्यवसायलाई अनुदान र ऋण सहायता दिलाउनका लागि पहल गरेको छ । सुरुमा अनुदान वा ऋण अस्वीकृत भएका व्यवसायहरुले पनि आफूहरुको सहयोगमा अनुदान वा ऋण पाउन सफल भएको उनले बताए ।

संघीय अनुदानहरु पाउन नसकेपनि न्युयोर्क सिटीले ल्याएको स्मल विजनेश अपर्चुनिटी फण्डबाट सस्तो व्याजमा ऋण पाउने आशा छ ज्ञानलाई । यो ऋण ५ देखि ६ बर्षभित्र तिरिसक्नुपर्ने भएपनि सस्तो ब्याज भएकाले ऋण पाएको खण्डमा व्यवसायलाई अझ राम्रो बनाउने र बढाउने उनको योजना रहेको छ । उनी भन्छिन् -‘यही भएपनि पाइयो भने रेष्टुरेण्टको सुधारमा लगाउँछु ।’

अमेरिका आएको ८ महिनामै श्रीमान गुमाएपछिको संघर्ष

सन् २०१३ को मार्चमा आफ्ना १७ र १५ बर्षका दुई छोरीहरु तथा १३ र ८ बर्षका २ छोराहरु लिएर अमेरिकामा श्रीमानसँग साथमा बस्न आउन पाउँदा निकै खुशी थिइन् ज्ञान थापा । सन् २००७ मा अमेरिका आएका श्रीमान बुद्धी थापाले आफ्नो अध्यागमन स्टाटसका कारण २०१३ मा मात्र श्रीमती र छोराछोरीहरु अमेरिका ल्याउन सफल भएका थिए । तर अमेरिका आएको खुशी धेरै समय टिक्न पाएन, जब सन् २०१३ को नोभेम्बर २६ मा न्युयोर्कको म्यानहटनको सेकेण्ड एभिन्यु र ८९ स्ट्रीटमा बाटोमा हिडिरहेको बेला गाडीको ठक्करबाट उनका ४२ बर्षका श्रीमान बुद्धी थापाको निधन भयो ।

सबै छोराछोरी १८ बर्षभन्दा कम उमेरका भएको अवस्थामा श्रीमानको निधनले ज्ञान निकै दुखी भइन् । तर पनि उनले हिम्मत जुटाएर छोराछोरी र आफैलाई सम्हालिन् । ज्ञान सम्झिन्छन् -‘त्यतीबेला मैले नेपालबाट आएर भर्खर लिभ इन काम गरिरहेकी थिएँ । छोराछोरीहरु साना भएकाले निकै गाह्रो भयो । सबै स्कुल जाने उमेरका थिए । कान्छो छोरालाई स्कुल छाड्न र लिन जानुपर्ने भएकाले कामबाट छुट्टी लिएर भएपनि छोरालाई स्कुल छाड्न र लिन जान्थें ।’

पछि ज्याक्सनहाइटको ७२ स्ट्रीटमा रहेको तावा रोटीमा ज्ञानले सेलरोटी पकाउने काम सुरु गरिन् । एउटा कुनामा बसेर सेलरोटी पकाइरहँदा उनको दिमागमा रेष्टुरेण्ट व्यवसायको आईडीया आउन थाल्यो । ग्राहकहरुको रुची के मा छ र कस्तो रेष्टुरेण्ट संचालन गर्न सकिन्छ भन्नेबारे उनको दिमागमा अनेक आइडियाहरु आउन थाले । केही रकम जम्मा गरिसकेपछि उनले ज्याक्सनहाइटकै ७४ स्ट्रीट ३७ रोडमा केही पार्टनरसँग मिलेर भान्साघर नामको रेष्टुरेण्ट सुरु गरिन् । त्यसको केही समयपछि ७४ स्ट्रीटकै भित्र मेरिट कबाबको एउटा भागमा उनी एक्लैले मम र चाउमिन बेच्न सुरु गरिन् ।

ज्ञान भन्छिन् – ‘भान्साघर छाडेपछि यत्तिकै बसेर त भएन, छोराछोरी त पाल्नुपर्यो भन्ने विचारले सानो ठाउँ भाडामा लिएर मम र चाउमिन बेच्न थालें । त्यहाँ भाडा निकै महँगो थियो । तर पनि सानो व्यवसाय गर्दैै गएमा ठूलो पनि आँट्न सक्छु जस्तो लाग्यो । मम चाउमिनको व्यापार एकदमै राम्रो भयो । जसले गर्दा गोर्खाली रेष्टुरेण्ट खोल्ने हिम्मत आयो ।’

रेष्टुरेण्ट सुरु गरे लगत्तै महामारीका कारण २ महिना बन्द गर्नुपरेता पनि त्यसपछि भने उनले जुन महिनादेखि आउटडोर डाइनिङ सुरु गरेर व्यवसाय अगाडि बढाइन् । त्यसपछि विस्तारै ब्यापार बढ्दै गयो । ग्रबहब, उबर इट लगायतबाट अनलाइन अर्डर समेत लिन थालिन् । सन् २०२२ मा मदिराको लाइसेन्स पनि पाएपछि रेष्टुरेण्टमा सप्ताहन्तमा लाइभ म्युजिकको समेत व्यवस्था गरियो । जसले गर्दा व्यवसाय अझ राम्रो बनेको उनको अनुभव छ । उनी भन्छिन् – ‘अब त छोराछोरी पनि हुर्किसके । कान्छो छोरो पनि १८ बर्ष भइसक्यो । उनीहरुले पनि रेष्टुरेण्ट संचालनमा सहयोग गरिरहेका छन् । आँटले गरेकी छु । तर आँटेजस्तै पनि भएको छ ।’

यद्यपी उनलाई अहिले लिजको चिन्ता छ । सन् २०१८ को डिसेम्बरमा लिएको ५ बर्षको लिज आगामी डिसेम्बरमा सकिदैछ । जसले गर्दा उनले रेष्टुरेण्टमा खुलेर लगानी गर्न सकेकी छैनन् । उनी भन्छिन् घरवेटीले लिज नविकरण गरिदिने आश्वासन दिएको छ । तर नगरेमा के गर्ने भन्ने अन्यौल छ । लिज बढाएमा रेष्टुरेण्टलाई अझै अपग्रेड गर्ने योजना बनाएकी छु । डेकोरेशन अझ राम्रो बनाउने र मेनुहरु थप्ने योजना पनि छ ।

सरकारी श्रोतहरु बुझ्नै गाह्रो, जनचेतनाको पनि अभाव

साना व्यवसाय र अल्पसंख्यक तथा महिलाहरुले संचालन गरेका व्यवसायका लागि स्थानीय सरकारले विभिन्न श्रोतहरु उपलब्ध गराएपनि भाषाको समस्याका कारण त्यस्ता श्रोतहरु बुझ्नै गाह्रो भएको बताउँछिन् ज्ञान । आफूलाई अँग्रेजी भाषा खासै नआउने र छोराछोरीहरुले अँग्रेजी जानेपनि सरकारी भाषा बुझ्न गाह्रो हुने गरेको उनको अनुभव छ ।

भाषिक न्यायको कुरा गर्दा भाषा अनुवादको कुरामात्र नभई समुदायका व्यक्तिले सरकारी सेवा, अधिकार र श्रोत लाई कसरी बुझ्ने भन्ने प्रश्न पनि मुख्य रहेको नेशनल युनिभर्सिटी र ट्राइन युनिभर्सिटीमा डाटा साइन्सका प्रोफेसर डाक्टर राजन थपलियाको भनाई छ । उनी भन्छन् – ’पहिलो त स्थानीय सरकारका साधन श्रोतहरु नेपाली भाषामा असाध्यै कममात्र रहेका छन् । दोश्रो, नेपाली भाषामा भएपनि सरकारले प्रयोग गर्ने भाषा समुदायका सदस्यहरुले नबुझने र जटिल खालको हुने भएकाले समस्या छ ।’

’आप्रवासीहरुका लागि भाषा कक्षाहरु त छन् । स्थानीय सरकारले वी स्पीक एनवाईसी जस्ता भाषा कक्षा संचालन गर्नका लागि पार्टनरसिप पनि गरिरहेको पाइन्छ । तर त्यस्ता कक्षामा नेपाली भाषाबाट अँग्रेजी र अँग्रेजी भाषाबाट नेपाली नपढाइने भएकाले ती कक्षामा सहभागी हुने कैयनले पनि भाषा सिक्न सकेका छैनन् । भाषाकक्षा सम्पूर्णरुपमा नै अँग्रेजीमा हुने भएकाले कैयन नेपाली समुदायका सदस्यहरुका लागि त्यस्ता भाषाकक्षा उपयोगी हुन सकेका छैनन् । भाषा प्रशिक्षक नेपाली समेत बुझ्ने भएको खण्डमा त्यस्ता कक्षाहरु उपयोगी हुनसक्छन् । सकेसम्म नेपाली भाषा बोल्ने व्यक्तिले नै अँग्रेजी पढाउनुपर्छ ।’ – थपलिया भन्छन् ।

समस्या व्यक्त गर्ने उचित प्लेटफर्म नभएका कारण नेपाली समुदाय भ्वाइसलेस जस्तै हुने बाध्यता रहेको बताउँछन् राजन थपलिया । उनी भन्छन् – ’भाषा बुझनेहरुलाई समेत स्थानीय सरकार वा राज्यका रिसोर्सहरुबारे जानकारीको अभाव छ । ती श्रोत साधनहरुबाट कसरी फाइदा लिने भन्नेबारे जानकारी छैन । त्यसैले स्थानीय सरकार वा राज्यका रिसोर्सहरुबारे जनचेतनामुलक कार्यक्रमहरुको समेत अभाव रहेको छ ।’

भाषाकै कारणले स्थानीय सरकारले साना तथा अल्पसंख्यक समुदायले संचालन गर्ने व्यवसायका लागि प्रदान गर्ने कैयन अवशर, अधिकार र सुविधाहरु थाहा पाउन नसक्ने अवस्था रहेको तथा स्थानीय सरकारले उपलब्ध गराउने तालिमहरु समेत अँग्रेजी भाषामा हुने भएकाले त्यस्ता कैयन तालिम समेत उपयोगी हुन नसकेको उर्गेन शेर्पा बताउँछन् । उनी भन्छन् -‘साना व्यवसायहरुले पाउने कैयन सुविधाहरु जनचेतनाको कमीले गर्दा नपाएको अवस्था पनि छ । विभिन्न प्रकारका अनुदान र ऋणको बाढी आएकाले कतिपय व्यवसायीहरुमा अन्यौल भयो । अनुदान हुन् कि ऋण हुन् भन्ने छुट्याउनमा समेत समस्या भएकाले त्यो लिंदा पछि कुनै समस्या हुने हो कि भनेर व्यवसायीहरु अन्यौलमा देखिए । भाषाका कारण फ्लोअप गर्नमा पनि समस्या रहेको छ । कतिपय व्यवसायीले त कोरोनापछिका अनुदान र ऋणबारे सुन्दै नसुनेको समेत बताए ।’

कतिपय नेपाली व्यवसायहरुले संचालकको अध्यागमन स्टाटसका कारण पनि कोरोना महामारीपछिका संघीय अनुदान र ऋणहरु लिन नपाएको उर्गेन शेर्पाको अनुभव छ । त्यसमा केही नेपाली रेष्टुरेण्टहरु समेत रहेका छन् । उर्गेन भन्छन् – ‘एउटा नेपाली रेष्टुरेण्टलाई सुुरुमा ८३ हजार डलर एसबीएएको ऋण स्वीकृत भएको थियो । तर संचालकको ग्रिनकार्ड नभएका कारण पछि उक्त ऋण प्राप्त गर्न सकेनन् ।’

केही व्यवसायहरुमा ट्याक्स लगायतका कागजातहरु व्यवस्थीत नभएकाले पनि कैयन अनुदान र ऋण सहायताहरु पाउन नसकेको बताउँछन् उर्गेन शेर्पा । व्यवसायको नाम परिवर्तन गर्दा र किनबेच गर्दा पनि उचित कागजात राख्नमा समस्या हुने गरेको उनी बताउँछन् । उनी भन्छन् – ‘छाया सीडीसीले ट्याक्स कागजात लगायतका अन्य कागजातहरु व्यवस्थीत तरिकाले राख्नेबारे तालिम कार्यक्रम संचालन गर्दैछ ।’

(यो रिपोर्ट न्युयोर्क सिटी मेयरको मिडिया र मनोरन्जन कार्यालयको आर्थिक सहयोगमा सेन्टर फर कम्युनिटी मिडियाबाट आयोजित साना व्यवसाय रिपोर्टिङ फेलोशिपको एक भागको रूपमा उत्पादन गरिएको हो ।)