अमेरिकी राष्ट्रपति चुन्न आज इलेक्टरहरुले मतदान गर्दै , ३ राज्यमा बाँकी
प्रकाशित मिति : मंसिर २९, २०७७ सोमबार
नोभेम्बर ३ को चुनावमा अमेरिकी जनताले सिधै राष्ट्रपति चुनेका होइनन्, इलेक्टरहरु चुनेका हुन् । ती इलेक्टरहरुले आज औपचारिक रुपमा अमेरिकी राष्ट्रपति चुन्नका लागि मतदान गर्दैछन् ।
इलेक्टोरल कलेजका सदस्यहरु आआफ्ना राज्यमा जम्मा भएर राष्ट्रपतिका लागि औपचारिक रुपमा मतदान गर्दैछन् । सामान्यतया इलेक्टरहरुले नोभेम्बरकै चुनावी नतिजालाई सदर गर्छन् ।
अब इलेक्टोरल कलेजका सदस्यहरुले मतदान गर्न तीनवटा राज्यमा मात्र बाँकी रहेको छ । क्यालिफोर्निया, हवाई र ओरेगनमा बाँकी रहेकोमा तीनवटै राज्यमा बाइडेनले जीतेका छन् । क्यालिफोर्नियामा मतदान हुनासाथ राष्ट्रपतिमा बाइडेनको जीत आधिकारिक हुनका लागि एककदम नजिक पुग्छ ।
सोमबार इलेक्टरहरुले मतदान गरेपछि औपचारिक रुपमा अमेरिकी राष्ट्रपतिको चयन हुनेछ । अमेरिकी राष्ट्रपति चुनाव देशभरबाट सबैभन्दा बढी मत ल्याउनेले नभई २७० भन्दा बढी इलेक्टोरल कलेज मत ल्याउनेले जीत्ने भएकाले सोमबारको प्रकृयालाई महत्वका साथ हेरिन्छ ।
राज्यहरुमा जस्ले चुनाव जित्छ, उक्त राज्यको इलेक्टोरल मत उसैले जित्छ । विभिन्न राज्यमा फरक फरक इलेक्टरको संख्या तय गरिएको हुन्छ भने सम्बन्धित राष्ट्रपतिप्रति प्रतिबद्ध इलेक्टरहरु तोकिएको हुन्छ । प्राय राज्यमा या त सबै इलेक्टोरल मत एउटै उम्मेदबारले जित्छ, या त सबै मत गुमाउँछ । बाइडेनले ३०६ मत सुरक्षित गरिसकेका छन् ।
कसरी मतदान गर्नेछन् इलेक्टरहरुले ?
इलेक्टरहरुले राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिका लागि कागजी मतपत्रमार्फत मतदान गर्नेछन् । ३३ राज्यहरु र वासिंटन डिसीमा इलेक्टरहरुले पपुलर मत जुन उम्मेदवारले बढी ल्याएको हो, त्यसैलाई छान्नुपर्ने कानुनी प्रावधान रहेको छ । त्यसैले ती राज्यहरुमा कुनै आश्चर्यजनक र रोचक मतदान हुनेछैन ।
तर अरु १७ राज्यमा भने इलेक्टरहरुले कुनै पनि उम्मेदबारलाई भोट हाल्न पाउँछन् । इलेक्टर हुने व्यक्ति उक्त राज्यको राजनीतिक दलबाट छानिएका हुन्छन् । उदाहरणका लागि यदि जो बाइडेनले चुनाव जीतेको राज्य छ भने डेमोक्र्याट्स इलेक्टरहरुको समुहले मतदान गर्नेछ ।
सामान्यतया इलेक्टरहरु राजनीतिक कार्यकर्ता, अधिकारीहरु, दाताहरु वा उम्मेदबारका नजिकका सम्बन्ध भएका व्यक्ति हुन्छन् । न्युयोर्कमा हिलारी क्लिन्टन एकजना इलेक्टर हुन् । सामान्यतया इलेक्टरहरुले जोप्रति प्रतिबद्ध रहेर इलेक्टर भएका हुन्, उसैलाई मतदान गर्छन् । तर सन् २०१६ मा ७ जना इलेक्टरहरुले यस्तो प्रतिबद्धता तोडेका थिए ।
इलेक्टरहरुले मतदान गरिसकेपछि मतहरु गणना गरिन्छ । त्यसपछि इलेक्टरहरुले नतिजा सार्वजनिक गर्दै प्रमाणपत्रमा हस्ताक्षर गर्छन् । ती प्रमाणपत्रहरु सिनेटको प्रेसिडेण्डको हैसियतमा उपराष्ट्रपति माइक पेन्स समक्ष पठाइनेछ । त्यस्तै फेडरल रजिष्टरको अफिस, राज्यका सेक्रेटरी अफ स्टेट र संघीय जिल्ला अदालतका प्रमुख न्यायाधिससमक्ष पठाइनेछ ।
त्यसपछि जनवरी ६ मा के हुन्छ ?
त्यसपछि जनवरी ६ मा संसदको संयुक्त सदनले मतहरु औपचारिक रुपमा गणना गर्नेछ । माइक पेन्सको अध्यक्षतामा यो काम हुनेछ । पेन्सले अल्फावेटिकल अर्डरमा राज्यका प्रमाणपत्रहरु खोल्नेछन् । र, चारजना गणकहरु समक्ष पेश गर्नेछन् । ४ जना गणकहरु दुईजना हाउसबाट र दुईजना सिनेटबाट हुनेछन् । बाइडेनले २७० इलेक्टोरल मत प्राप्त गर्नासाथ पेन्सले विजेता घोषणा गर्नेछन् ।
यो प्रकृया संघीय कानुनले तोके अनुशार हुनेछ । च्याम्बरमा स्पीकरको कुर्सीमा माइक पेन्स बस्नेछन्, न्यान्सी पेलोसी बायातिर बस्नेछिन् भने ४ जना गणकहरु क्लर्कको डेस्कमा बस्नेछन् । संसदको यो संयुक्त सेसन गणना पूरा नहँदासम्म र परिणाम सार्वजनिक नगर्दासम्म जारी रहन्छ । चुनावको परिणाम घोषणा गरेपछि जनवरी २० मा सपथग्रहणको कार्यक्रममात्र बाँकी रहन्छ ।
कुन संसदले प्रकृया अगाडि बढाउँछ ?
संसदका नयाँ सदस्यहरुले जनवरी ३ मा सपथग्रहण गर्ने भएकाले यो सबै प्रकृया नयाँ संसदले गर्नेछ । प्रतिनिधिसभामा डेमोक्र्याट्सको नियन्त्रण रहेको छ भने जर्जियाका दुईसिट डेमोक्र्याट्सले नै जीतेपनि पचास पचास हुने अवस्थामा समेत टाइब्रेक मतका रुपमा उपराष्ट्रपतिले काम गर्न पाउने भएकाले माइक पेन्स नै त्यहाँ हुनेछन् । सिनेटमा ५० सिट रिपब्लिकनले र ४८ सिट डेमोक्र्याट्सले जीतेका छन् । जनवरी ५ को चुनावमा जर्जियाका दुबै सिट डेमोक्र्याट्सले जीतेपनि टाइब्रेकका लागि नयाँ उपराष्ट्रपतिले सपथ नलिंदासम्म रिपब्लिकनै नियन्त्रण हुनेछ ।
के सांसदले परिणाम रोक्न सक्छन् ?
इलेक्टोरल मत गणनाको बेलामा संसदमा कुनै पनि बहस र विवादलाई स्थान दिइदैन । तर परिणाम घोषणा गरिएपछि संसदका सदस्यहरुले आफ्नो भनाई राख्न सक्छन् । कुनै पनि राज्यको परिणामबारेको कुनै असहमति भएमा कम्तीमा एकजना सिनेटर र एकजना प्रतिनिधिसभा सदस्यले हस्ताक्षर गरेर लिखित रुपमा पेश गर्नुपर्छ । हरेक सांसदले एकपटकमात्र बोल्न पाउँछन् भने ५ मिनेटमा आफ्नो भनाई सक्नुपर्छ । २ घण्टापछि बहस समाप्त हुन्छ ।
कुनै पनि राज्यको परिणामबारेको असहमति औपचारिक रुपमा दर्ता भएमा संसदका हरेक सदनमा राज्यको परिणाम अस्वीकार गर्ने वा नगर्ने सन्दर्भमा मतदान हुन्छ । तर अस्वीकार गर्नका लागि दुबै सदनबाट पारित हुनुपर्ने भएकाले त्यस्तो सम्भावना यसपटक शुन्य रहेको छ ।
सन् १८८७ मा इलेक्टोरल गणना ऐन पारित भएदेखि दुईपटक राज्यको चुनावी परिणाममा संसदीय अवरोध भएको छ । तर यस्तो अवरोध भएपनि त्यो या त सिनेटबाट या त हाउसबाट पारित नभएका कारण अर्थहिन बन्यो ।
संसदले परिणाम बदल्ने सम्भावना कत्तिको छ ?
चुनावी परिणाममा अवरोध ल्याएर बाइडेनलाई राष्ट्रपति हुन नदिने रिपब्लिकनहरुको दीर्घकालिन योजना भएकाले यसपटक पनि यस्तो प्रयास हुनसक्छ । तर दुबै सदनबाट सामान्य बहुमतबाट पारित नभएसम्म त्यस्तो अवरोध अर्थहिन हुनेछ । पार्टी अनुशार मतदान हुँदा रिपब्लिकनहरुले बाइडेनको जीतलाई रोक्न सक्दैनन् ।
हाउसमा डेमोक्र्याट्सको नियन्त्रण भएकाले रिपब्लिकनले ल्याएको अवरोध हाउसबाट पारित हुन सम्भव छैन । सिनेटमा पनि कैयन रिपब्लिकनले बाइडेनलाई राष्ट्रपतिमा निर्वाचित भएको घोषणा गरिसकेकाले त्यहाँबाट पनि त्यस्तो अवरोध पारित हुने सम्भावना कम रहेको छ ।
ट्रम्पका केही समर्थकहरुले संसदमा अवरोधको योजना बनाइसकेका छन् । जनवरी ६ मा अमेरिकी संसद राजनीतिक नाटकघर जस्तो देखिने अवस्था रहेको छ । तर यो प्रकृयाले चुनावको परिणामलाई बदल्ने सम्भावना भने शुन्यप्राय रहेको छ ।