गिन्सबर्गको अन्तिम इच्छा – ‘नयाँ राष्ट्रपतिले मेरो स्थानमा न्यायाधिस नियुक्त गर्नु’
प्रकाशित मिति : आश्विन ३, २०७७ शनिबार
अमेरिकी सर्वोच्च अदालतका न्यायाधिस रुथ बेडर गिन्सबर्गले मृत्यु अगाडि अन्तिम इच्छा व्यक्त गर्दै नयाँ राष्ट्रपति निर्वाचित नहुँदासम्म आफ्नो स्थानमा नयाँ न्यायाधिस नियुक्त नहोस् भन्ने चाहेको जनाइएको छ । अमेरिकी राष्ट्रपति चुनाव हुन अब ४५ दिनमात्र बाँकी रहेको छ । उनले मृत्यु अगाडि भनेकी थिइन् – ‘मेरो सबैभन्दा उत्कट चाहना यो छ कि नयाँ राष्ट्रपति निर्वाचित नहुँदासम्म मेरो स्थानमा अरुको नियुक्ती हुनेछैन ।’
गिन्सबर्गले मृत्यु अगाडि क्लारा स्पेरासँग आफ्नो इच्छा व्यक्त गरेको जनाइएको छ ।
गिन्सबर्गको को ८७ बर्षको उमेरमा शुक्रबार निधन भएको हो । उनको निधनपछि सर्वोच्च अदालतमा आगामी कैयन बर्षसम्म नयाँ आकार दिनेगरी न्यायाधिसको स्थान रिक्त भएको छ ।
गिन्सबर्ग सन् १९९३ मा अमेरिकाको सर्वोच्च अदालतमा न्यायाधिस नियुक्त भएकी थिइन् । उनी सर्वोच्चमा लिबरल न्यायाधिसका रुपमा परिचित थिइन् । अमेरिकाको सर्वोच्च अदालतका ९ न्यायाधिसहरुमध्ये ५ जना कन्जरभेटिभ र ४ जना लिबरल रहेकोमा लिबरल न्यायाधिस गेन्सबर्गको निधन भएको हो । सर्वोच्च अदालतका प्रधानन्यायाधिस जोन रोबर्टस कन्जरभेटिभ मानिन्छन् ।
रुथ बेडर गिन्सबर्ग सन् १९९३ मा राष्ट्रपति बिल क्लिन्टनबाट सर्वोच्चको न्यायाधिसमा नियुक्त भएकी थिइन् । विगत केही बर्षदेखि उनले अमेरिकामा अध्यागमन, समलिंगी विवाह, मतदान अधिकार लगायतका कैयन सामाजिक र राजनीतिक विषयहरुमा प्रगतिशिलताको पक्ष्रामा मतदान गर्दै आएकी थिइन् ।
उनी क्यान्सरबाट पीडित थिइन् । किमोथेरोपी दिइएपनि उनी दैनिक कामकाज गर्न सफल रहदै आएकी थिइन् । सन् १९८० देखि सन् १९८३ सम्म भने उनी अमेरिकाको पुनरावेदन अदालतमा न्यायाधिस रहेकी थिइन् ।
रिपब्लिकन नियुक्त न्यायाधिसको बहुमत
अमेरिकाको सर्वोच्च अदालतकी न्यायाधिस रुथ बेडर गेन्सबर्गको निधनपछि उनको स्थानमा नियुक्तिका लागि प्रस्ताव गरिने न्यायाधिसका पक्षमा सिनेटमा मतदान गरिने सिनेटका रिपब्लिकन नेता मिच म्याक्कोनेलले बताएका छन् । चुनाव अगाडि नै नयाँ न्यायाधिस नियुक्त गरिएको खण्डमा अमेरिकाको सर्वोच्च अदालतमा ६ जना रिपब्लिकनले नियुक्त गरेका न्यायाधिस र ३ जना डेमोक्र्याट्सले नियुक्त गरेका न्यायाधिसहरु हुनेछन् ।
सर्वोच्च अदालतमा ६ जना कन्जरभेटिभ न्यायाधिस हुँदा अमेरिकाको राजनीतिक परिदृश्यमा ठूलो असर पर्नसक्ने सम्भावना रहन्छ । गेन्सबर्गको निधन अगाडि सर्वोच्च अदालतमा ५ जना रिपब्लिकन नियुक्त र ४ जना डेमाक्र्याट्स नियुक्त न्यायाधिसहरु रहेका थिए । ५ जना कन्जरभेटिभ र ४ जना लिबरल न्यायाधिस हुँदा प्राय राष्ट्रिय मुद्दामा रिपब्लिकनका पक्षमा निर्णय हुँदै आएको थियो ।
नोभेम्बरको चुनाव अगाडि नै रिपब्लिकनले नयाँ न्यायाधिस नियुक्त गर्न सफल भएमा यसको असर अमेरिकी राजनीतिमा आगामी कैयन बर्षसम्म पर्नेछ । अमेरिकाको सर्वोच्च अदालतका न्यायाधिस नियुक्त गर्दा राष्ट्रपतिले नोमिनेशन गर्ने र सिनेटमा मतदान हुने प्रावधान रहेको छ । सिनेटमा साधारण बहुमतले पारित गरेमा मात्रपनि उक्त व्यक्तिलाई न्यायाधिस नियुक्त गरिन्छ ।
अहिलेको अमेरिकी सिनेटमा रिपब्लिकनको बहुमत रहेकाले राष्ट्रपतिले नोमिनेशन गरेको न्यायाधिसका पक्षमा मत जुटाउन रिपब्लिकनहरुलाई कुनै गाह्रो छैन । गेन्सबर्गको मृत्युको घोषणा भएको एकघण्टा पनि नबित्दै सिनेटमा रिपब्लिकन नेता म्याक्कोनेलले वक्तब्य जारी गरेर राष्ट्रपतिले नोमिनेट गरेको व्यक्तिलाई मतदान गरेर नियुक्तीको बाटो खोल्ने बताइसकेका छन् । यद्यपी कसलाई नियुक्त गर्ने भन्नेबारे अहिलेसम्म केही स्पष्ट छैन ।
राष्ट्रपति ट्रम्पले आफ्ना पक्षका न्यायाधिसलाई नियुक्त गर्न यथाशीघ्र कदम चाल्ने अनुमान गरिएको छ । तर ट्रम्पले शुक्रबार यसबारे केही बताएका छैनन् । उनले केबल स्वर्गीय गेन्सबर्ग असल महिला भएको मात्र प्रतिकृया दिएका छन् । राष्ट्रपतिका उम्मेदवार जो बाइडेनले भने चुनाव हुन ४६ दिनमात्र बाँकी रहेको अवस्थामा चुनाव अगाडि सिनेटबाट न्यायाधिसको नाम पारित गर्न नहुने बताएका छन् ।
सन् २०१६ मा न्यायाधिस एन्टोनिन स्कालियाको निधन फरबरीमा हुँदा तत्कालिन राष्ट्रपति बराक ओबामाले गाल्र्याण्डलाई नोमिनेट गरेका थिए । तर सिनेटले चुनाव अगाडि न्यायाधिसको नाममा मतदान गरेन । पछि डोनाल्ड ट्रम्प नियुक्त भइसकेपछि निल गोर्सचलाई नियुक्त गरेका थिए भने सिनेटले पनि उनको नाम पारित गरेको थियो ।
चुनाव हुन जम्मा ४६ दिन रहेको अवस्थामा नयाँ न्यायाधिसको नामबारे सिनेटमा मतदान हुन नहुने डेमोक्र्याट्सले बताएपनि ट्रम्प र रिपब्लिकनहरु यसमा सहमत हुने सम्भावना भने निकै कम छ । बिल क्लिन्टनले गेन्सबर्गलाई सन् १९९३ मा सर्वोच्च अदालतको न्यायाधिस नियुक्त गर्दा पनि झण्डै ७० दिन लागेका थियो ।
यसअगाडि सन् २०१८ मा रिटायर्ड भएका एन्थोनी केनेडीको स्थानमा पनि डोनाल्ड ट्रम्पले नै न्यायाधिस नियुक्त गरेका थिए । एन्थोनी केनेडीलाई रोनाल्ड रेगनले नियुक्त गरेपनि उनी सधै कन्जरभेटिकका पक्षमा भने उभिएका थिएनन् । बराक ओबामाको कार्यकालमा भने सर्वोच्च अदालतमा २ जना न्यायाधिस नोमिनेट गरेका थिए, जसमा दुबैजना महिला थिए ।
सर्वोच्च अदालतमा रिपब्लिकन नियुक्त न्यायाधिस ६ जना पुगेमा कुनै पनि प्रगतिशिल मुद्दाका पक्षमा सर्वोच्चबाट निर्णय पाउन मुस्किल हुनेछ । जसका कारण अमेरिका कैयन बर्षसम्म रुढीवादमा जकडिन सक्नेछ ।