त्रिभुवन विमानस्थलमा विशिष्ट व्यक्तिका लागि छुट्टै डेस्क, उपस्थिति अनिवार्य
प्रकाशित मिति : श्रावण ४, २०८२ आईतबार
काठमाडौंमा रहेको एयरपोर्ट
त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको अध्यागमन कार्यालयले विशिष्ट (विशिष्ट) र अति विशिष्ट (अति विशिष्ट) व्यक्तिहरूको आगमन र प्रस्थान प्रक्रियालाई व्यवस्थित, सहज र प्रभावकारी बनाउन छुट्टै विशिष्ट/अति विशिष्ट डेस्कको व्यवस्था गरेको छ। यो सुविधा नेपाल राजपत्रमा उल्लेखित विशिष्ट र अति विशिष्ट व्यक्तिहरूले मात्र उपयोग गर्न पाउनेछन्।
नयाँ व्यवस्थाअनुसार, विशिष्ट र अति विशिष्ट व्यक्तिहरूले अध्यागमन प्रक्रिया पूरा गर्न स्वयं उपस्थित भई फोटोसहित बायोमेट्रिक प्रक्रिया अनिवार्य गर्नुपर्नेछ। विगतमा यस्ता व्यक्तिहरूको पासपोर्ट सचिवालय वा सहयोगीले बोकेर अध्यागमन प्रक्रिया पूरा गर्ने प्रचलन थियो। तर, यो व्यवस्थाले त्यस्तो प्रथालाई पूर्ण रूपमा बन्द गरेको छ।
अध्यागमन कार्यालयका प्रमुख अध्यागमन अधिकृत विष्णु प्रसाद कोइरालाले यो नयाँ व्यवस्थाले विशिष्ट/अति विशिष्ट व्यक्तिहरूसँग यात्रा गर्ने व्यक्तिहरूको निगरानी गर्न सहज हुने बताए। उनले भने, “यो व्यवस्थाले अध्यागमन प्रक्रियालाई थप पारदर्शी र व्यवस्थित बनाउनेछ।”
यद्यपि, परराष्ट्र मन्त्रालयले विशेष कारण खुलाएर पत्र पठाएको खण्डमा, विशेष व्यक्तिहरू (जस्तै: राजकीय भ्रमणमा रहेका विशिष्ट व्यक्तिहरू) लाई बायोमेट्रिक प्रक्रियाबाट छुट दिइनेछ। तर, अन्य सबै विशिष्ट/अति विशिष्ट व्यक्तिहरूले स्वयं अध्यागमन डेस्कमा उपस्थित हुनुपर्नेछ।
हाल त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको विशिष्ट/अति विशिष्ट डेस्कमा तीन जना कर्मचारीको व्यवस्था गरिएको छ। यो सुविधाले अध्यागमन प्रक्रियालाई छिटो, सहज र सुरक्षित बनाउने अपेक्षा गरिएको छ।
कार्यालयले सम्बन्धित सबै महानुभावहरूलाई यो सुविधाको उपयोग गरी प्रक्रिया सहज बनाउन अनुरोध गरेको छ। यो व्यवस्थाले नेपालको अध्यागमन प्रणालीमा सुधार हुने र विशिष्ट/अति विशिष्ट व्यक्तिहरूको यात्रालाई थप व्यवस्थित बनाउने विश्वास गरिएको छ।
त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल नेपालको अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल हो । यो विमानस्थलले १७ देशका ४० भन्दा बढी गन्तव्यहरूलाई जोड्छ र नेपालको हवाई यातायातको मुख्य केन्द्रको रूपमा काम गर्छ। यो विमानस्थल नेपाल एयरलाइन्स जस्ता वायुसेवा कम्पनीहरूको हब हो, साथै विभिन्न घरेलु वायुसेवाहरूको पनि आधारस्थल हो। सन् २०१९ मा, यस विमानस्थलले ७० लाखभन्दा बढी यात्रुहरूलाई सेवा प्रदान गरेको थियो ।
विशिष्ट अति विशिष्ट व्यक्तिहरूको आगमन र प्रस्थान प्रक्रियालाई व्यवस्थित गर्न विमानस्थलले पहिलेदेखि नै विशेष सुविधाहरू प्रदान गर्दै आएको छ। विगतमा यस्ता व्यक्तिहरूको अध्यागमन प्रक्रिया सहयोगी वा सचिवालयका कर्मचारीहरूले पासपोर्ट बोकेर पूरा गर्ने प्रचलनले अध्यागमन प्रक्रियामा पारदर्शिता र सुरक्षाको कमी भएको गुनासो बढ्दै गएको थियो।
साथै, विमानस्थलको व्यस्तता र यात्रुहरूको चापले गर्दा अध्यागमन प्रक्रियालाई थप व्यवस्थित र सुरक्षित बनाउनुपर्ने आवश्यकता महसुस भएको थियो। यसै पृष्ठभूमिमा, अध्यागमन कार्यालयले विशिष्ट र अति विशिष्ट व्यक्तिहरूका लागि छुट्टै डेस्कको व्यवस्था र स्वयं उपस्थितिको अनिवार्य नियम लागू गरेको छ।
नेपालको यो विमानस्थलको सुरक्षा व्यवस्थाबारे बारम्बार प्रश्न उठ्ने गरेको छ । अमेरिकी सरकारको विदेश मन्त्रालय अन्तरगत ब्यूरो अफ काउन्टर टेरोरिज्मले रिपोर्ट प्रकाशित गर्दै काठमाडौं अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा अपर्याप्त सुरक्षा प्रोटोकलका कारण नेपाललाई अन्तर्राष्ट्रिय आतंकवादीहरूले ट्रान्जिट वा स्टेजिङ प्वाइन्टका रुपमा प्रयोग गरेको र गर्नसक्ने रिपोर्टमा उल्लेख गरेको थियो । नेपालमा विमानस्थल सुरक्षा नियन्त्रण कमजोर र अपर्याप्त भएकोमा रिपोर्टमा जोड दिइएको थियो ।
रिपोर्टमा नेपालको विमानस्थलमा सुरक्षा नियन्त्रण कमजोर र अपर्याप्त रहेकोमा जोड दिइएको थियो । काठमाडौंको त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलले यात्रुहरूलाई प्रिस्क्रिन नगर्ने र अवतरण डाटा कुनै पनि डाटावेशमा प्रविष्ट नगरिने उक्त रिपोर्टमा उल्लेख थियो । यात्रुहरूको शारीरिक सुरक्षा जाँच प्राथमिक भएको उल्लेख गर्दै कुनै ट्राभल डकुमेन्ट सेक्युरिटी भएएको र कागजातहरू जाँच गर्न एयरपोर्टमा अल्ट्राभायोलेट लाइटहरुको अभाव रहेको रिपोर्टमा उल्लेख थियो ।
नेपाल प्रहरीको विशेष ब्यूरोले विमानस्थलमा र यसको इन्टरपोल कार्यालमा खटाएका अधिकारीहरुको संख्या पनि प्रयाप्त छैन । इन्टरपोल कार्यालयबाट त्रिभुवन अन्तर्रा्ष्ट्रिय विमानस्थलमा कुनै कर्मचारी नराखिएको अमेरिकी रिपोर्टमा उल्लेख थियो । यद्यपी इन्टरपोल कार्याल र विमानस्थलमा भएका कर्मचारीबीच संचार भने हुने गरेको र इन्टरपोलका सुचनाहरु डाटावेशमा राखिएपनि यात्रुहरूको यस डाटाबेस मार्फत नियमित रूपमा जाँच नगरिने रिपोर्टमा उल्लेख थियो ।
सुरक्षा र अध्यागमन अधिकारीहरूले सामान्यतया अमेरिकाले जानकारीको लागि गरेको अनुरोधहरूको जवाफ दिने गरेपनि उनीहरुसँग प्रदान गर्न थोरै जानकारी मात्र हुने रिपोर्टमा उल्लेख गरिएको थियो ।