सफलताको कथा : इन्जिनियर बन्ने सपना बोकेर रसिया गएका जीवा बने सफल विजनेशम्यान
प्रकाशित मिति : फाल्गुन १२, २०७६ सोमबार
– किशोर पन्थी
झण्डै ३४ बर्ष अगाडि एकसय ५० डलर गोजीमा बोकेर इन्जिनियर बन्ने सपनासहित छात्रबृत्तिमा तत्कालिन शोभियत संघमा गएका थिए, जीवा लामिछाने । तर उनले आफ्नो परिचय भने विजनेशम्यानका रुपमा स्थापित गराए । सन् १९८६ को सेप्टेम्बरमा रसिया जाँदा उनको सपना एउटा इन्जिनियर बन्ने नै थियो । बुबाआमाको सपना पनि त्यही थियो । तर समय र परिस्थीति यस्तो आयो कि उनले आफ्नोमात्र होइन, खान्दानकै अनुभव नभएको व्यापारिक क्षेत्रमा सफलता हासिल गरे ।
शोभियत संघले त्यतीबेला नेपालजस्तो देशलाई छात्रबृत्ति दिदै आएको थियो । सन् १९५७ मा नेपाल र रसियाबीच कुटनीतिक सम्बन्ध स्थापना भइसकेपछि इन्जिनियरिङ, मेडिसिन लगायतका विभिन्न क्षेत्रमा शोभियत संघले छात्रबृत्ति दिदै आएको थियो । त्यही क्रममा पुल्चोक क्याम्पसमा अध्ययनरत जीवा लामिछानेले पनि त्यहाँको छात्रबृत्ति पाए । छात्रबृत्ति पाइसकेपछि शोभियत संघ जाने तयारी भइरहेको थियो । घरबाट बाले दिनुभएको रकम साट्दा ५ सय डलर भयो ।
शोभियत संघको राजनीतिक अवस्थाका कारण त्यो बर्ष पहिलेजस्तो छात्रबृत्ति पाउनेहरुलाई टिकट आएन । सेप्टेम्बरको पहिलोसातादेखि पढाई सुरु भएकोमा तेश्रोसातासम्म पनि टिकट नआएपछि उनले आफै टिकट काटे । बचेको एकसय ५० डलर लिएर केही साथीहरुसहित शोभियत संघ आए । त्यो क्षणको सम्झना गर्दै उनी भन्छन् – ‘त्यो मेरो जीवनको पहिलो मुख्य टर्निङ प्वाइन्ट थियो ।’
जीवा शोभियत संघमा जानुभन्दा एकबर्ष अगाडि मिखाइल गोर्वाचोभ शोभियत संघमा जनरल सेक्रेटरी भएर आएका थिए । उनले शोभियत संघमा भएको राज्य नियन्त्रित अर्थ व्यवस्था परिवर्तनको महसुस गरेर त्यही अनुशार योजना अगाडि बढाए । जीवाको पढाई सन् १९९२ को जुनमा समाप्त हुँदै थियो तर सन् १९९१ को डिसेम्बरमा नै शोभियत संघको विघटन भएर संघीय गणतन्त्र रुसको स्थापना भयो ।
जीवाको पढाई समाप्त हुँदासम्म गोर्वाचोभको परिवर्तनको प्रभाव आइसकेको थियो । निजी सम्पत्ति राख्न पाउने र व्यापार गर्न पाउने खुलापन सुरुवात भइसकेको थियो । रुसले राज्य नियन्त्रित अर्थव्यवस्था त्यागेर स्वतन्त्र अर्थतन्त्रमा गयो । स्वतन्त्र अर्थव्यवस्था धेरैका लागि फाइदाजनक थियो । जीवा भन्छन् – ‘ठ्याक्कै त्यहीबेला पढाई सकिएकाले मसँग दुईवटा विकल्प रहे । पहिलो नेपालमा फर्केर इन्जिनियरका रुपमा कामगर्ने, दोश्रो रसियामा प्राप्त अवशरको सदुपयोग गर्ने । मैले दोश्रो विकल्प रोजें ।’
रसिया खुला अर्थव्यवस्थामा गएकाले जीवाले फर्केर नेपाल जानुभन्दा त्यही आएको अवशरको सदुपयोग गर्ने निधो गरे । पश्चिमा देशमा पाइने सामानहरु लगेर त्यहाँ बेचेर अलिअलि आम्दानी गरेको अनुभव थियो उनीसँग । छुट्टीमा आउँदा व्यक्तिगत प्रयोजनका लागि भनेर लगेर कम्प्युटर, टिभी, म्युजिक सिस्टम, क्यासेट प्लेयर, रुसमा उत्पादन नहुने कपडा समेत लगेर बेचेर पकेट खर्च चलाएको अनुभव थियो । त्यही अनुभवलाई व्यवसायिक गर्ने निधो गरे जीवाले ।
रुसले अमेरिकासँग अन्तरिक्ष र सैन्य क्षेत्रमा होडबाजी गरेपनि दैनिक उपभोगका सामानमा राम्रो उत्पादन थिएन । त्यसैले पश्चिमा उत्पादनमा जनताको आकर्षण थियो । सुरुमा साथीहरुसँग मिलेर चीनबाट कपडा लैजाने र ग्रोसरीहरु बेच्ने काम थाले । तर २ बर्ष यस्तैमा वित्यो । तर सन् १९९४ मा इलेक्ट्रोनिक सामानहरुको खुद्रा बिक्रि सुरुवात गरे । सोनी, पानासोनिक, क्यानन, निकन लगायतका उत्पादन आयात गरेर रुसी बजारमा बेच्न थाले । यो उनको जीवनको लागि दोश्रो टर्निङ प्वाइन्ट भयो ।
इलेक्ट्रोनिक सामानको ब्यापार निकै राम्रो भयो । सुरुमा आठ दशवटासम्म खुद्रा पसल गरेका उनीहरुले खुद्रा पसल बन्द गरेररुसको बजारमा होलसेल सुरुवात गरे । जीवाको कम्पनी वितरक भयो । उनीहरुले रसियाका ३ सय भन्दा धेरै स्टोरहरुलाई सामान सप्लाई गर्न थाले । रसियामात्र होइन, युक्रेन र बेलारुस लगायतका ठाउमा पनि सामान पठाउन थाले । यसरी सन् १९९४ देखि २०१४ सम्म झण्डै २० बर्ष रसियामा जीवाले इलेक्ट्रोनिकको व्यापार गरे । त्यसपछि उनी होटल विजनेशको शिलशिलामा जर्मनीमा बस्न थाले । जीवा भन्छन् – ‘रुसमा म विद्यार्थी बनेर गएको थिएँ, व्यापारी बनेर फर्र्किएँ ।’
‘व्यापारको पृष्ठभूमि पनि होइन । परिवारमा कसैले विजनेश गरेको पनि थिएन । सामान्य किसान परिवार थियो हाम्रो । तर यो अवशरलाई समाउनुपर्छ भन्ने लागेर इन्जिनियर भएपनि विजनेशतिर नै लागें । इन्जिनियर हुने सपना थियो । समय र अवशरले गर्दा बाटो नै मोडियो । समयले बाटो मोड्दोरहेछ ।’ – जीवाले आफू विजनेशतिर लाग्नुको रहस्य खोले ।
उनी आफू विजनेशमा लाग्नुलाई संयोग भन्न रुचाउँछन् । शोभियत संघ विघटन हुनु र त्यही बेला आफ्ना औपचारिक शिक्षा सकिनुलाई निकै ठूलो संयोग मान्छन् उनी । भन्छन् – ‘एकदुईबर्ष अगाडि नै पढाइसकिएको भएपनि म फर्केर नेपाल गइसकेको हुन्थें । दुईतीनबर्ष पछाडि सकिएको भएपनि त्यो अवशर नआउन सक्थ्यो । तर मेरो जीवनमा यस्तो संयोग आयो, संयोग र अवशरलाई मैले पक्रें । जसका कारण जीवनको दिशा नै मोडियो ।’
रसियामै विहेबारी
जीवा पढाई सकेर व्यवसायमा नै व्यस्त थिए । त्यतीबेला उनी ३२ बर्षका भइसकेका थिए । उनको विहेको कुरा उठ्न थाल्यो । उनले नेपालतिर गएर आफन्तसँग सल्लाह गरेर विहे गर्ने कुरा गरे । मिल्दो जोडी भेटिए रसियामा नै विवाह गर्न पनि तयार थिए उनी ।
यत्तिकैमा डाक्टर धर्म सुवेदीले आफ्नी साली पनि रसियामै रहेको र पढाई गरिरहेको बताए । उनीहरु पढाईसकेर नेपाल फर्कन लागेकाले सालीको विवाह गराएर जान पाए हुन्थ्यो भन्ने आशय थियो । त्यसपछि विन्दिता पोखरेलसँग परिचय भयो जीवाको । परिचय भएको एकबर्षपछि सन् १९९६ मा रसियामा नै विहे भयो ।
विवाह हुँदा विन्दिता दोश्रो बर्षमा अध्ययन गर्दै थिइन् । ७ बर्षको कोर्समा उनले एमबीबीएस उत्तिर्ण गरिन् । त्यतीबेलासम्म एउटा एउटा बच्चा भइसकेको थियो । सन् १९९८ मा पहिलो छोरा अनुराग लामिछानेको जन्म भयो । सन् २००० मा दोश्रो सन्तान अनुकृत लामिछानेको जन्म भयो । पढाई सकेपछि डाक्टर विन्दिता नेपाल गएर केही बर्ष काम गरिन् । तर पछि उनीपनि मस्को फर्किन् । र सपरिवारमा मस्कोमै बस्न थाले ।
रसियाबाट जर्मनीतिर
झण्डै २८ बर्ष विताए जीवाले रसियामा । उमेर र इनर्जी दुवै हिसावले जीवनको उर्वर समय रसियामा वित्यो । सन् २०१० सम्म त इलेक्ट्रानिकको व्यापार निकै फस्टाएको थियो । तर पछिल्लो समयमा बजारमा स्मार्टफोनको जमाना आएकाले इलेक्ट्रोनिकको व्यापार खस्कदै गयो । जीवा भन्छन् – ‘हरेक विजनेशको एउटा समय हुने रहेछ । पछिल्लो समयमा हामीले गरेको परम्परागत विजनेश खस्कदै गयो ।’
व्यापार खस्कदै गएपछि जीवा अन्य वैकल्पिक व्यापारको सोंचमा लागे । उनले दुबईमा रियल स्टेटको काम पनि सुरुवात गरें । तर त्यहाँ उनलाई अलिक जोखिमपूर्ण लागेको थियो । यसैबीचमा उनको कैयन पटक जर्मनी आउने जाने क्रम चल्यो । जर्मनीमा कुमार पन्तसँग सम्पर्क थियो । पन्तले होटल विजनेशको सम्भावनाबारे कुरा गद विजनेश विस्तारको प्रस्ताव राखे । जीवालाई यो कुरा मन पर्यो । अनि दुबैजना मिलेर सन् २०१२ मा फ्रैकफर्टमा एउटा होटल लिए । अनि क्रमश बढाउँदै लगे ।
रसियामा व्यापार खस्कदै थियो भने जर्मनीमा व्यापारको सम्भावना बढ्दो देखियो । त्यसपछि जीवा सन् २०१४ मा रसिया छाडेर सपरिवार जर्मनी आए । उनी भन्छन् – ‘यो पनि मेरो जीवनको अर्को टर्निङ प्वाइन्ट भयो । इलेक्ट्रोनिकको ब्यापार गरिरहेको मान्छे होटल विजनेशमा आउनु पनि अर्को टर्निङ प्वाइन्ट थियो ।’
यस्ता टर्निङ प्वाइन्टमा सही निर्णय गर्नका लागि के हुनुपर्छ ? जीवा भन्छन् – ‘यो संयोग नै हो । मैले अन्तरआत्माको आवाज सुनें । र त्यसैमा लागिपरें । जसका कारण म रसियामा सफल भएँ ।’
सुरुमा ६ बर्ष विद्यार्थी भिसामा रसिया बसेका थिए जीवा । त्यसपछि हरेक बर्ष विजनेश भिसा नविकरण गर्दै बसे । पहिले रुसमा विदेशीलाई नागरिकता दिने प्रावधान थिएन । तर पछि लामो समय बसेका, व्यापार गरेकालाई पीआर हुँदै नागरिकता दिने व्यवस्था भयो । तर जीवा त्यो प्रकृयामा नै लागेनन् । एकएकबर्षमा भिसा नविकरण गर्दै बसे । उनी भन्छन् – ‘म नेपाली भएर जन्मेको हुँ र नेपाली नै भएर मर्छु भन्ने भित्रैदेखिको चाहना हो मेरो । त्यसैले रसियामा पीआर लिएर बस्ने प्रकृयामा नै लागिन ।’
५ बर्षमा युरोपमा ३० होटल
सन् २०१४ मा जर्मनीमा आएपछि कुमार पन्तसँग मिलेर होटल व्यवसाय बढाउँदै लगे जीवाले । अहिले ट्रिप इन अन्तरगत ३० वटा होटलहरु संचालनमा छन् । अरु ५ वटा सुरुवातको प्रकृयामा छन् । २८ वटा होटलहरु जर्मनीको विभिन्न सिटीमा रहेका छन् भने धेरैजसो फैंकफर्ट नै छन् । त्यो बाहेक स्वीटरल्याण्डको जुरिकमा एउटा र बेल्जियमको एन्ट्रपमा एउटा होटल संचालनमा छ ।
नेपालमा रहेको सानिमा ग्रुपमा पनि जीवा सहभागी छन् । मस्कोमा यो ग्रुप स्थापना भएको हो । सुरुका दिनमा जीवा र उनका भाइ मिलेर ईलेक्ट्रोनिक ब्यापार सुरु गरे । तर सन् २००० पछी भने मस्कोमा व्यवसाय गरि रहेका अरु नेपालीहरु सहित सानिमा ग्रुपका रुपमा काम सुरु गरे । त्यो ग्रुपले नेपालमा बैंक, हाइड्रोपावर, इन्सुरेन्स कम्पनीहरुमा लगानी गरिरहेको छ । नेपालको सानिमा ग्रुपले गत बर्षदेखि धुम्बाराहीमा ‘अकामा’ होटल पनि सुरु गरेको छ ।
सफलताका शुत्र
‘सफल हुनका लागि त्यस्ता धेरै शुत्रहरु हुन्छन् जस्तो लाग्दैन । मेरो अनुभवका आधारमा भन्दा विजनेशमात्र होइन कुनै पनि काम गर्दा कामप्रति लगनशिल र समर्पण हुनुपर्छ । इमान्दारिताका साथ लाग्नुपर्छ ।’ – सफलताका शुत्रबारे जीवा भन्छन् । तपाईको सफलताको शुत्र के हो ? विजनेशमा लाग्नेहरुका लागि सफलताका शुत्र के छन् ? यस्ता प्रश्नहरु धेरैले सोध्छन् जीवालाई ।
उनी भन्छन् – ‘जे काममा लागे पनि इमान्दारिताका साथ र समर्पित भएर लाग्नुपर्छ । सफलताको अरु कुनै शुत्र छैन । सपर्मण र इमान्दारिता भएमा भाग्य आफै आउँछ । अवशर नै भाग्य हो । त्यसलाई पक्रन सक्नुपर्छ ।’
जीवा अनावश्यक ठाउँमा खर्च गर्न रुचाउँदैनन् । उनलाई त्यती भडकिलो भएर हिड्न पनि मन पर्दैन । उनी भन्छन् – ‘चाहिने ठाउमा खर्च गर्नुपर्छ । पर्दा हिरा पनि फोर्नपर्छ । फजुल खर्च गर्नुहुँदैन ।’
जीवा कहिले पनि जुवातास खेलेनन् । क्यासिनो गए तर हेर्नका लागिमात्र । कहिले क्यासिनोमा खेलेर एक डलर पनि खर्च गरेनन् । उनी भन्छन् – ‘जुवातासमा एकपैसा पनि खर्च गरेको छैन । मलाई कुनै तास खेल्न पनि आउँदैन । मनोरञ्जनको चीज नै होइन त्यो । त्यो कुलत हो । मलाई बाले कुलत भनेर सिकाउनुभएको थियो म त्यही सिद्धान्त लिएर अहिलेसम्म बसिरहेको छु ।’
जीवालाई धेरै रवाफ देखाउन पन पर्दैन । उनी भन्छन् – ‘म गाडीको शोखिन पनि होइन । गाडीलाई एकठाउबाट अर्को ठाउँ जानका चाहिने साधनका रुपमामात्र लिन्छु । म कुनै पनि चीज अरुलाई रवाफ देखाउनका लागि प्रयोग गर्दिन ।’
सरसर्ती संसारदेखि देश देशावरसम्म
जीवा घुम्नमा विशेष रुची राख्छन् । यही घुमफिरकै यात्रा संस्मरण सरसर्ती संसार निकै चर्चित भयो । उनको दोश्रो पुस्तक देश देशावर बजारमा आउने तयारीमा छन् । दुवै पुस्तकमा उनका यात्रा अनुभवहरु समेटिएका छन् । अहिलेसम्म कति देशको भ्रमण गर्नुभयो ? जीवा भन्छन् -‘मैले ठ्याक्कै गनेको छैन । त्यस्तै सबा एकसयजति भए होला ।’
हरेक स्थानका आफ्ना विशेषता र सौन्दर्य छन् जस्तो लाग्छ उनलाई । भन्छन् – ‘विश्वमा धेरै सुन्दर ठाउँहरु छन् । आधुनिक शहरहरु पनि छन् । ऐतिहासिक शहरहरु पनि छन् । टापुहरुको आफ्नै विशेषता छ । समुन्द्री किनारामा रहेका शहरहरुको आफ्नै विशेषता छ । उजाडै लाग्ने भएपनि त्यहाँको आफ्नै सौन्दर्य हुन्छ । तर मलाई विदेशमा सर्वाधिक मनपर्ने सिंगापुर हो । सानो चिटिक्क परेको बगैचाजस्तो । एकैछिनमा घुम्न सकिने । बाहिर निस्कनेबित्तिकै बगैचामा प्रवेश गरेजस्तो लाग्छ ।’
तर नेपालमा भने जीवालाई पोखरा मनपर्छ । खासगरी ताल र हिमालको सौन्दर्यले उनलाई त्यहाँ आकर्षित गर्छ । उनलाई इलाम पनि नेपालको मनपर्ने स्थान हो ।
नयाँ ठाउँ घुम्ने रुची उनमा बच्चैदेखि थियो । एउटा गाउँबाट अर्को गाउँमा जाँदा पनि निकै उत्साहित हुन्थें उनी । उनी भन्छन् – ‘पदमपुरबाट टाँडी आउँदा पनि उत्साहित हुन्थें । क्याम्पस पढ्दा नेपालका अरु जिल्लाहरुमा घुमफिर गरें । शोभियत संघमा गएपछि विदामा कहिले एक्लै त कहिले साथीहरुसँग युरोपका धेरै ठाउँ घुमें । नयाँ ठाउँ हेर्ने लत बस्यो ।’
तर घुम्ने क्रममा केही नमिठा अनुभव पनि छन् । यद्यपी अहिले सम्झिदा र अरुलाई बताउँदा भने रमाइलै लाग्छ । दुईसाताका लागि सपरिवार स्वीटजरल्याण्ड, स्पेन, पोर्चुगल र जर्मनीको भ्रमणमा निस्केको बेला जेनेभाको ट्रेन स्टेशनमा बच्चाहरुको सामान भएको झोला नै चोरी भयो । एकपटक पोल्याण्मा पनि सामान चोरी भयो । ताजकिस्तानमा गएको बेलामा त कुटाई नै खानुपरेको थियो ।
जीवा सम्झिन्छन् – ‘अफगानिस्तनको सिमाक्षेत्रमा रहेको ताजकिस्तानमा थियौं । साँझमा हिडिरहेको अचानक एक हुल केटाहरु आएर हामीलाई भकाभक कुटे । हामी तीनजना थियौं । उनीहरुले विनाकारण भकाभक कुटे । एकजना साथीलाई त अस्पताल नै लैजानुपरेको थियो । पछि बुझ्दा त्यहाँ दुईवटा गिरोहको झगडा भएको रहेछ । उनीहरुले हामीलाई अर्को गिरोहको ठानेर कुटेका रहेछन् ।’
यो अनुभव उनको पुस्तक सरसर्ती संसारमा पनि समेटिएको छ ।
साहित्यमा जीवालाई बाल्यकालदेखि नै रुची थियो । स्कुलमा पढ्दादेखि नै पुस्तकहरु पढ्ने र निबन्ध प्रतियोगितामा भाग लिने गर्थे । पुरस्कारहरु पनि जित्थे । त्यो रुची यथावत नै थियो । उनी भन्छन् – ‘पछि सामाजिक सञ्जालमा घुमेका स्थानबारे शेयर गर्दै जाँदा साथीहरुले अलि विस्तारमा लेख्न र यसबारे पुस्तक नै निकाल्न सुझाव दिए ।’
त्यसपछि निस्कियो सरसर्ती संसार, जुन पुस्तक एउटा गतिलो यात्रा टिप्स समेत बन्न सफल भयो ।
नयाँ ठाउँ जाँदा पहिले त्यो ठाउँको बारेमा केही अध्ययन गरेर जाने गरेको बताउँछन् जीवा । यात्राका क्रममा गाइड र चालकसँग पनि कुराकानी गर्दा उनीहरुका जीवन्त अनुभव सुन्न पाइने जीवाको अनुभव छ । अरुलाई पनि यात्रा गर्नुअगाडि त्यसक्षेत्रको सुचना लिएर जान सुझाव दिन्छन् उनी । कम्तीमा त्यहाँका व्यक्तिको चालचलन, अभिभावदन सिकेर जाँदा राम्रो हुने उनको सुझाव छ । त्यस्तै यात्राका क्रममा पैसा, क्रेडिट कार्ड, पासपोर्ट लगायतका सामानहरु सुरक्षित राख्नुपर्ने सुझाव दिन्छन् उनी ।
अब एकदुई बर्षमा नेपाल नै फर्कन्छु
अबको एकदुईबर्षमा नै नेपालमा फर्केर स्थायी बसोबास गर्ने योजना बनाएका छन् जीवाले । अहिले जर्मनी बसेर बेलाबेलामा नेपाल जाने गरेजस्तो एकदुईबर्षपछि नेपाल बसेर बेलाबेलामामात्र विदेश आउने योजना बनाएका छन् उनले । सामाजिक कृयाकलापमा रुची भएकाले र नेपालमा समेत व्यवसाय भएकाले उनले नेपालमा नै बस्ने योजना बनाएका छन् ।
उनी भन्छन् – ‘अब त ५५ बर्ष हुन लागें । मान्छे आफ्नो लागि पनि बाँच्ने हो । म नेपालमै रमाउँछु । त्यसैले मान्छे जहाँ रमाउँछ त्यही बस्ने हो । म नेपालमा रमाउने भएकाले छिट्टै नै नेपाल जान्छु ।’
पहिलो पुस्ताको डायस्पोराको सन्दर्भमा बाल्यकाल जहाँ वित्यो त्यो कहिले पनि विर्सन नसिकने जीवाको अनुभव छ । उनी भन्छन् – ‘विदेशमा बसेपनि म बेलाबेलामा बाल्यकालका सपनाहरु देख्छु । आफ्नै गाउतिर घुमिरहेका सपना देख्छु । आफ्नो गाउ टोल समाज छिमेक, दौतरी, गुरु, नातेदारहरु सम्झनामा आइरहन्छन् । म त्यही नै रमाउँछु ।’
सिक्दैछु…..
जीवनका कहिले पनि सिकेर नसकिने जीवाको अनुभव छ । उनी भन्छन् – ‘सिक्ने कुरा अनन्त रहेछ । म हरेक दिन सिकिरहेको हुन्छु ।’
अहिलेको पुस्ताबाट धेरै कुरा सिक्न सकिने बताउँछन् जीवा – ‘म छोराहरुलाई धेरै कुरा सिकाउँथें । अब त उनीहरु पनि मेरा गुरु भइसके । विजनेशको मेरो अनुभववाहेक पछिल्लो प्रविधि र अन्य कुरामा उनीहरुले मलाई सच्याउँछन् ।’
उनी भन्छ्न – ‘सिक्ने चिज यस्तो अनन्त रहेछ कि हरेक क्षण जिन्दगीमा जोबाट पनि सिक्न सकिन्छ । मेरा लागि जुनसुकै व्यक्ति पनि गुरु हुनसक्छ । बाआमा मेरो पहिलो गुरु हुनुहुथ्यो । त्यसपछि भेटिएका हरेक मान्छे जसले केही नयाँ कुरा शेयर गर्छन्, उनीहरुबाट पनि सिकिरहेको हुन्छु । यो अनन्त रहिरहने प्रकृया हो । त्यसैले सधै सिकिरहेको जस्तो लाग्छ ।’
सफल हुनका लागि दैनिक कति घण्टा काम गर्नुपर्छ ? जीवाको जवाफ छ – ‘कसैलाई देखाउन काम गरेमा १८ होइन, २४ घण्टा काम गरेपनि परिणाम नआउनसक्छ । तर आफै रमाएर काम गरेमा १८ घण्टा काम गरेको पनि पत्तो हुँदैन । आफूले गरेको काममा रमाउनुपर्छ । इमान्दारिताका साथ काम गर्नुपर्छ । आफैप्रति र अरुप्रति इमान्दार हुनुपर्छ । आफूलाई रुची भएको काममा समर्पित भएर लाग्नुपर्छ ।’
रसियामा विजनेश सुरु गर्दा राती १२ बजेसम्म काम गरेको अनुभव छ उनीसँग । विहान ७ बजे नै उठेर काममा हिडिहाल्थे उनी । तर पनि १८ घण्टा काम गरेको अनुभव हुदैनथ्यो । चुर्लुम्म डुबेर र रमाएर काम गरेकाले समय वितेको पत्तो हुँदैनथ्यो ।
यसरी सफलतामा अगाडि बढिरहेका जीवा आफूलाई सेल्फ मेड भन्न भने रुचाउँदैनन् । उनी भन्छन् – ‘म यहाँसम्म आउनका लागि मेरो बाआमा, परिवार, गुरुहरु, नातेदार, समाज सबैको योगदान छ । म आफै एक्लै भएँ भन्न मिल्दैन ।’
सपना सम्भव हुनेमात्र देख्नुपर्छ
दुईजना दाजु, एकजना दिदी र एकजना भाईसँगै चितवनको पदमपुरमा जन्मे हुर्के उनी । पिता स्व. खेमलाल लामिछाने र आमा हरिकला लामिछानेको चौथो सन्तानका रूपमा जन्मिएका थिए उनी । त्यहीकै सरकारी विद्यालयमा पढे । कक्षा ३ सम्म राष्ट्रिय प्राथमिक पाठशाला पिपरियामा पढेका उनले कक्षा ७ सम्म भिमोदय निम्नमाध्यामिक विद्यालयमा पढे । त्यसपछि नेपालमाध्यामिक विद्यालयबाट २०३८ सालमा एसएलसी दिएर प्रथम श्रेणीमा उत्तिर्ण गरे । तर उनी कहिलेपनि अनावश्यक रुपमा महत्वाकांक्षी भएनन् । पुरा हुन नसक्ने सपना पनि कहिले देखेनन् ।
उनी भन्छन् – ‘जीवनमा सपना देख्नुपर्छ । त्यो सपनालाई पछ्याउनुपर्छ । तर सपना जागै भएको बेला देख्नुपर्छ । र सम्भव हुनसक्ने सपना देख्नुपर्छ । सम्भव हुने सपना देखेमा सपनाहरुको मृत्यु हुँदैन । सम्भव नहुने सपनाले मान्छेलाई केवल दुखी बनाउँछ । मैले सधै सम्भव हुने सपना मात्र देखें ।’
तीनकक्षामा पढ्दा चारकक्षा संचालन भएको स्कुल जाने सपना देखेको र त्यो स्कुलपछि हाइस्कुल जाने सपना देखेको स्मरण गर्छन् उनी । एसएलसीपछि इन्जियिनर बन्ने सपना थियो उनको । त्यसैले उनी पुल्चोक क्याम्पसमा पढ्न आए । त्यहाँ पढ्दा छात्रबृत्तिमा शोभियत संघ जाने सपना थियो, त्यो पनि पूरा भयो । उनी इन्जिनियर त भए तर त्यसको अभ्यास गरेनन् । तर आफ्नै मिहिनेतले सफल विजनेशम्यान बने । उनी भन्छन् – ‘म चमत्कारमा विश्वास गर्दिन । जे हुन्छ आफ्नै मिहिनेतले हुन्छ ।’
एनआरएनए अध्यक्षदेखि प्रवल जनसेवाश्री पदकसम्म
जीवा लामिछाने सन् २०११ देखि २०१३ सम्म एनआरएनएको अध्यक्ष समेत भए । रूसनेपाल उद्योग वाणिज्य संघको संस्थापक सदस्य रहेका उनी गैरआवासीय नेपाली संघको पनि संस्थापक सदस्य हुन् । हाल उनी एनआरएनको संरक्षक र सल्लाहकार हुन् ।
खेमलालहरिकला प्रतिष्ठान, चितवनका अध्यक्ष रहेका उनलाई नेपाली समुदायप्रति गरेको योगदानको कदरस्वरूप नेपाल सरकारबाट सन् २०१३ मा प्रवल जनसेवाश्री पदकबाट विभूषित समेत गरिएको थियो ।
नेपालमा सन् २००३ मा उनले कान्तिपुर टेलिभिजनमा लगानी सुरु गरेका उनी कान्तिपुर टेलिभिजन नेटवर्कको कार्यकारी निर्देशक थिए ।
उनी एनआरएन इन्भेष्टमेन्ट कम्पनी लिमिटेड, नेपालका अध्यक्ष हुन् ।
जीवा लामिछाने व्यापार व्यवसायमा मात्र सीमित छैनन् । उनको योगदान समाजसेवा र साहित्यलेखनमा पनि उत्तिकै छ । आफ्नो बाबुआमाको सम्मानमा खेमलालहरिकला लामिछाने प्रतिष्ठानको स्थापना गरेका छन् । उनी संरक्षक रहेको उक्त प्रतिष्ठानले साहित्यका क्षेत्रमा प्रत्येक वर्ष पद्मश्री साहित्य पुरस्कार र पद्मश्री साधना सम्मान प्रदान गर्ने गर्छ ।
उनको अनुभव तथा योगदानको कदर गर्दै सन् २०११ नोभेम्बरदेखि २०१३ मार्चसम्म तत्कालीन प्रधानमन्त्री बाबुराम भट्टराईले आर्थिक सल्लाहकार परिषद्को सदस्यमा उनलाई नियुक्ति गरेका थिए । नेपाल र प्रवासी नेपालीहरूलाई र्पुयाएको योगदानको कदरस्वरूप सन् २०१३ मा उनले तत्कालीन नेपालको प्रथम राष्ट्रपति डा. रामवरण यादवको हातबाट प्रवल जनसेवाश्री पदक प्राप्त गरे । सन् २०१८ देखि प्रधानमन्त्री केपी ओलीको आर्थिक सल्लाहकार परिषद सदस्यका रुपमा रहेका छन् ।