सिमाक्षेत्रमा आउनेलाई फिर्ता पठाउने टाइटल ४२ के हो ? यसको विस्तारले नेपालीलाई के असर गर्छ ?
प्रकाशित मिति : माघ ४, २०७९ बुधबार
अमेरिकाले बिहीबार कोरोना महामारीकालिन टाइटल ४२ प्रतिबन्धहरू विस्तार गर्ने घोषणा गरेको छ । यो घोषणाले अमेरिका मेक्सिको सीमा पार गर्न खोज्ने निकारागुआ, क्युबा र हाइटीका आप्रवासीहरूलाई मेक्सिकोमा फिर्ता पठाउनुका साथै थप देशका नागरिकहरुलाई पनि अमेरिकामा शरण खोज्नबाट रोक्नेछ । उही समयमा ह्वाइट हाउसले ती राष्ट्रहरूका आप्रवासीहरूलाई अमेरिका प्रवेश गर्न आवेदन दिन थप कानुनी मार्गहरू खोल्ने बताएको छ।
मार्च २०२० मा कोरोना महामारीको सुरुमा अमेरिकी स्वास्थ्य अधिकारीहरूले सीमा एजेन्टहरूलाई अमेरिका मेक्सिको सीमा पार गर्ने आप्रवासीहरूलाई मेक्सिको वा अन्य देशहरूमा द्रुत रूपमा फिर्ता पठाउन अनुमति दिन टाइटल ४२ जारी गरेका थिए । उक्त आदेश रिपब्लिकन पूर्व राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प अन्तर्गत लागू गरिएको थियो, जसको प्रशासनले दुबै आप्रवासनलाई ठूलो मात्रामा कटौती गर्न खोजेको थियो। युएस सेन्टर फर डिजिज कन्ट्रोल एण्ड प्रिभेन्सन सीडीसीले भिडभाड हुने अध्यागमन हिराशतहरुमा कोभिड १९ को फैलावट रोक्नको लागि उक्त आदेश आवश्यक भएको बताएको थियो ।
केही जनस्वास्थ्य विज्ञहरू, डेमोक्र्याट र अधिवक्ताहरूले यो आदेशको आलोचना गरेका छन् भने आदेशको बिरूद्ध आवाज उठाएका छन् । यो आदेशले गैरकानूनी रूपमा आप्रवासीहरूलाई शरण दाबी गर्नबाट रोकेको र उनीहरूलाई मेक्सिकोमा अपहरण र आक्रमण जस्ता खतराहरू भोग्न बाध्य पारेको अधिकारकर्मीहरुको भनाई छ । आप्रवासी र आप्रवासी अधिवक्ता संगठनहरूले आदेश हटाउन खोज्दै मुद्दा दायर गरेका थिए । जबकि रिपब्लिकन राज्यहरूले यसलाई कायम राख्न मुद्दा हालेका छन् । मुद्दा चलिरहेको छ।
अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले जनवरी २०२१ मा पदभार ग्रहण गर्दा ट्रम्पको प्रतिबन्धात्मक शरण नीतिहरू उल्टाउने वाचामा अभियान चलाएका थिए । जब बाइडेनले ट्रम्पका केही प्रतिबन्धहरू अन्त्य गर्न कदम चालेका थिए, उनले टाइटल ४२ लाई भने एक वर्ष भन्दा बढीको लागि छाडेका थिए । उनले साथमा अभिभावक नभएका बच्चाहरूलाई छुट दिए तर अमेरिकी अधिकारीहरूलाई परिवारसहित लाखौं आप्रवासीहरूलाई मेक्सिकोमा फिर्ता पठाउन अनुमति दिए।
बाइडेनले पदभार ग्रहण गरेदेखि, उनको प्रशासनको लागि परिचालन र राजनीतिक चुनौतीहरूको कारणले गर्दा अमेरिका मेक्सिको सीमा पार गर्ने आप्रवासीहरूको संख्यामा रेकर्ड कायम भएको छ । धेरैले टाइटल ४२ अन्तर्गत नजिकैको मेक्सिको सीमानाका शहरहरूमा निष्कासन गरिसकेपछि पनि बारम्बार सिमा पार गरेका छन्।
मेक्सिकोले सुरुमा केही देशका नागरिकहरुकोमात्र फिर्ती स्वीकार गरेको थियो, जसमा आफ्नै नागरिकहरू र ग्वाटेमाला, होन्डुरस र एल साल्भाडोरका आप्रवासीहरू समावेश थिए। अक्टोबरमा निष्कासनहरू भेनेजुएलाहरूका नागरिकहरुमा पनि विस्तार गरियो। अन्य देशका नागरिकहरुलाई भने सामान्यतया अमेरिकामा उनीहरूको अध्यागमन मुद्दाहरु अगाडि बढाउन अनुमति दिइएको छ । जसका कारण केही सीमानाका अमेरिकी शहरहरूमा तनाव सिर्जना गर्दै भएको छ ।
टाइटल ४२ नेपालीका सन्दर्भमा भने विस्तार गरिएको छैन । अर्थात् मेक्सिको सिमाक्षेत्रमा आएका नेपालीहरुलाई सामान्यतया अमेरिकामा अध्यागमन प्रकृया अगाडि बढाउनका लागि अनुमति दिइएको छ ।
सीडीसीले अप्रिल २०२२ मा टाइटल ४२ लाई समाप्त गर्ने घोषणा गरेको थियो । भ्याक्सिन र अन्य चिकित्सा प्रगतिहरूको कारण कोरोनाको फैलावटलाई सीमित गर्न टाटइल ४२ अब आवश्यक नभएको निष्कर्ष निकालेको थियो ।
तर लुजियानाका एक संघीय न्यायाधीशले रिपब्लिकन नेतृत्वका दुई दर्जन अमेरिकी राज्यहरूको समूहले ल्याएको कानुनी चुनौती पछि टाइटल ४२ को अन्त्य हुन दिएनन् । बढ्दो बसाइँसरले उनीहरूको राज्यको लागत बढाउने भन्दै ती राज्यहरुले टाइटल ४२ को अन्त्यविरुद्ध अदालतमा मुद्दा दायर गरेका थिए ।
अमेरिकी सिभिल लिबर्टीज युनियन र आप्रवासी परिवारहरूको तर्फबाट अन्य समूहहरूद्वारा ल्याइएको एउटा छुट्टै मुद्दामा वाशिंगटन डीसीको अदालतका न्यायाधीशले नोभेम्बर १५ मा टाइटल ४२ लाई खारेज गरे।
न्यायाधीश एमेट सुलिवानले टाइटल ४२ ले संघीय नियामक कानूनको उल्लङ्घन गरेको फैसला गर्दै अधिकारीहरूलाई तयारी गर्न समय दिनको लागि डिसेम्बर २१ सम्म आफ्नो निर्णयको प्रभावकारी मितिमा ढिलाइ गरे।
उक्त निर्णय पछि रिपब्लिकन राज्यहरूको गठबन्धनले अमेरिकी सर्वोच्च अदालतमा मुद्दा हाल्दै टाइटल ४२ लाई कायम राख्न माग गरे ।
लुजियानामा मामिलामा भएका जस्तै तर्कहरूमा राज्यहरूले टाइटल ४२ को अन्त्यले सीमामा ठूलो प्रकोप निम्त्याउने बताए । अन्तत रूढिवादी न्यायाधिसको बाहुल्य रहेको सर्वोच्च अदालतले डिसेम्बरमा टाइटल ४२ को नीति कायमै रहनुपर्ने निर्णय गरिदियो ।
सर्वोच्च अदालतको निर्णय पछि बाइडेन प्रशासनले क्युबा, निकारागुआ र हैटीका नागरिकलाई समेत टाइटल ४२ अन्तर्गत मेक्सिकोमा फिर्ता पठाउन सुरु गर्ने बताएको छ । ती। आप्रवासीहरू पहिले अमेरिकामा उनीहरूको अध्यागमन मुद्दाहरू चलाउन अनुमति दिइएको थियो।
यो कदम अक्टोबरमा सुरु गरिएको नीतिमा आधारित छ जसले भेनेजुएलाका नागरिकहरूलाई निष्कासन गर्न थालेको थियो । तर मानवीय परोल कार्यक्रम अन्तर्गत अमेरिकी प्रायोजक रहेको देखाउन सक्ने हजारौं आप्रवासीहरूलाई विदेशबाट आवेदन दिएमा हवाई मार्गबाटै प्रवेश गर्न अनुमति दिइयो ।
बाइडेनको योजनाले त्यो कार्यक्रमलाई थप देशहरुका लागि खोल्नेछ र चार देशहरूबाट प्रति महिना ३० हजारसम्म आप्रवासीहरूलाई स्वीकार गर्नेछ। अमेरिकी प्रायोजक भएका र निश्चित आवश्यकताहरू पूरा गर्नेहरूले हवाई मार्गबाट कानुनी रूपमा अमेरिका प्रवेश गर्न आवेदन दिन सक्छन्।
भेनेजुएला, निकारागुवा, क्युवा र हैटीका नागरिकलाई मानवीय प्रवेश रूसको आक्रमण पछि युक्रेनका नागरिकका लागि सिर्जना गरिएको जस्तैगरी सञ्चालन हुनेछ । गतबर्ष रुसको आक्रमणपछि अमेरिकी स्पोन्सर भएका युक्रेनीहरूलाई देश बाहिरबाट आवेदन दिएर अस्थायी रूपमा अमेरिकामा प्रवेश गर्न अनुमति दिन्छ।
अमेरिका र क्युबा, निकारागुआ, भेनेजुएलाका सरकारहरू बीचको तनावपूर्ण कूटनीतिक सम्बन्धले ती देशहरूमा निर्वासनलाई जटिल बनाएको छ।
टाइटल ८ को रूपमा चिनिने कानून अन्तर्गत देश निकाला एक अधिक औपचारिक प्रक्रिया हो जसले अमेरिका पुन प्रवेशमा लामो प्रतिबन्धहरु निम्त्याउन सक्छ। जबकी टाइटल ४२ अन्तरगतको निष्कासनका लागि केही घण्टामात्र लाग्न सक्छ भने देशनिकालाको पनि रेकर्ड नरहन सक्छ ।
हैटीले टाइटल ४२ अन्तर्गत निष्कासन गरिएका आप्रवासीहरूलाई स्वीकार गरेको छ, तर अमेरिकी सांसदहरू र अधिवक्ताहरूले राजनीतिक हिंसा र अस्थिरताले घेरिएको देशमा मानिसहरूलाई फिर्ता गरेकोमा बाइडेन प्रशासनको आलोचना गरेका छन्।